Motyw góry w literaturze

Góra Góra - W religiach wszystkich ludów znających górę ma ona bardzo bogatą symbolikę. Najczęściej jest przestrzen¬nym symbolem transcendencji, sferą sa¬kralną, siedzibą bogów lub sił zła. Jest kojarzona z niewzruszalnością, pępkiem świata, drogą do nieba, samotnością, miejscem kultu lub medytacji, spotkania człowieka z Bogiem. Biblia (ST) - 1) Góra Niebieska to sklepienie niebios, na którym wspiera się tron Boga: hebrajski El-Szaddaj, jest przeciwieństwem Jaskini Piekieł. 2) Gó¬ra Ararat, na której osiadła Arka Noego, gdy wody potopu zaczęły opadać. 3) Góra (później identyfikowana z Morią), wskazana przez Jahwe Abrahamowi, aby uczynił tam ołtarz i złożył ofiarę z syna Izaaka. 4) Góra Horeb, w którą Mojżesz uderzył laską i ze skał wytrysła woda. 5) Góra Synaj, gdzie pozostawiw¬szy u podnóża lud wybrany, Mojżesz modlił się, rozmawiał z Bogiem i otrzy¬mał od niego kamienne tablice. 6) Góra Nebo, skąd Bóg pokazał Mojżeszowi Ziemię Obiecaną, do której nie wolno mu było wstąpić. Patrz: śmierć (bohate¬rów literackich). Biblia (NT) - 1) Góra, na którą Szatan zaprowadził Jezusa, by pokazać mu wszystkie królestwa świata i domagać się pokłonu, obiecując wszystkie je w zamian. 2) Góra Tabor uważana za miejsce przemienienia, gdzie Chrystus po raz pierwszy objawił się swoim uczniom jako Bóg. 3) Góra Oliwna - miejsce modlitwy Chrystusa przed męką. 4) Golgota, na której Jezus został ukrzyżowany i umarł na krzyżu. Mitologia - 1) Olimp uchodził za sie¬dzibę bogów, a przede wszystkim Ze¬usa, tu ważył on losy ludzi i herosów (np. Achillesa i Hektora), stąd zrzucił Hefajstosa, gdy ten stanął w obronie Hery, tu odbywały się uczty bogów. 2) Parnas był siedzibą Apollina, jego muz (symbol poezji) oraz Dionizosa i jego bachantek. 3) Szczyt w górach Kaukazu, do którego przykuty był Prometeusz za bunt i gdzie drapieżny ptak wyjadał mu wątrobę odrastającą codziennie. 4) Gó¬ra, na którą Syzyf z woli bogów musiał wtaczać głaz, ponawiając tę próbę za każdym razem, gdy kamień spadał. Inne święte góry w różnych religiach i państwach to: Akropolis (Grecja), Kapitol (Rzym), Mount Everest (Czomolungma - święta góra buddyjska), Fudżija-ma (Japonia), Wawel, Jasna Góra (Pol-ska), Kilimandżaro (najwyższy szczyt w Afryce). Podobnie często pojawia się góra w baśniach; jest w nich zawsze miejs¬cem niedostępnym, strasznym, związa¬nym z czarami i nieczystymi siłami, np.: Babia Góra, Łysa Góra - miejsce zamie¬szkania diabłów, spotkań czarownic; Szklana Góra, na którą można się dostać tylko na grzbiecie zaczarowanego ruma¬ka. Dante Alighieri „Boska Komedia" - Po wyjściu z piekła Dante i Wergiliusz wchodzą do przedsionka Czyśćca. Znaj¬duje się tu góra, wynurzająca się z wody, naga, szafirowa, lśniąca księżycowym blaskiem. Tej części Czyśćca strzeże - Katan - starzec z siwą brodą. U stóp góry Wergiliusz obmywa twarz Dantego co symbolizuje uwolnienie od łów i zdolność zrozumienia istoty „Pieśń o Rolandzie" - Hrabia Roland wzorowy rycerz i chrześcijanin a na wzgórzu, co jest elementem uwznoślenia jego śmierci i co różni go innych wasali Karola Wielkiego, rozstanie z życiem jest stylizowane na śmierć Chrystusa: odpowiednikiem ity jest tu wzniesienie, zaś drzewa i - sosna, pod którą Roland umie-loteoza jest tu nagrodą (zstąpienie w, którzy zabierają duszę Rolanda :ba). Goethe „Faust" - Jednym z miejsc do których Mefistofeles zabiera Fasusta, jest góra Brocken (najwyższy ; w górach Hartzu). Tu w nocy z 31 lipca na l maja odbywa się coroczny zlot czarownic i orgie z Szatanem, tzw. Yalpurgi. W tym królestwie zła pozna mechanizmy rządzące :m, który wcale nie rozwija się ra¬nie i logicznie, wbrew przekona-ludzi oświecenia. A.Mickiewicz „Powrót taty" – Stęsknione, oczekujące ojca dzieci wychodzą . spotkanie, ponieważ jednak tata raca ranki i wieczory, idą za i, na wzgórze, gdzie modlą się za gdzie zostaną przez Boga wy-.ne, gdyż zabójcy darują mu życie. A.Mickiewicz „Czatyrdah" (góra -t) - W sonetach krymskich upersonifikowana (ciemny las twoim płaszczem, wyniosła, obca, nieodgadniona, obojętnana na największe tragedie tego , boska (słuchasz tylko, co mówi 9 przyrodzenia). Człowiek wobec niej jest marnym pyłem, może się ukłonić i ucałować jej stopy, mając świadomość obcuje z tajemnicą. A. Mickiewicz „Ajudah" (góra - nie¬dźwiedź) - Wiąże się z nią ożywiająca wyobraźnię romantyków legenda o wiel¬kiej miłości i ingerencji Allacha w życie ludzi. Góra wyjątkowo fascynująca, bo sprawia wrażenie, jakby wyrastała wprost z morza. Dla romantycznego poety miejsce wywyższone, zapewnia¬jące możliwość kontemplacji, bliskość Boga, a także łączące dwa żywioły: ogrom i potęgę gór oraz dzikość i zabor¬czość morza. Kontakt z naturą jest tu pretekstem do refleksji nad człowie¬kiem: pragnienie sławy poetyckiej i nie-śmiertelności. A. Mickiewicz „Dziady" cz. III - Na początku „Małej Improwizacji" Konrad śpiewa: Wznoszę się! Lecę! Tam na szczyt opoki -już nad plemieniem czło¬wieczym, pomiędzy proroki. Z tej per¬spektywy chce spojrzeć na ziemię i jej sprawy. W miejscu, gdzie nie dane jest przebywać zwykłym śmiertelnikom, chce poznać przyszłe losy świata (w tym także Polski). J. Słowacki „Kordian" -1) Kończy się wiek (31 grudnia 1799) na jednym ze szczytów Karpat, przed chatą czarno-księżnika Twardowskiego zebrały się wszystkie moce piekielne, by w niesa¬mowitych okolicznościach wpływać na bieg polskiej historii, powołując do ist¬nienia nieudolnych przywódców po¬wstania listopadowego oraz inne zna¬czące dla polskiego życia politycznego postacie. 2) Na szczycie Mont Blanc Kordian wygłasza swój monolog, w któ¬rym o sobie powie: jam jest posąg człowieka na posągu świata. Dopiero tu, w samotności, czując obecność Boga, odnajdzie cel życia: ludy zawalam, obu¬dzę! H. Sienkiewicz „Potop" - Szwedzki najazd na Rzeczpospolitą (skojarzenie z biblijnym potopem) Sienkiewicz przedstawił tendencyjnie: a) do momen¬tu obrony Jasnej Góry, gdy wydaje się, że pozbawione władcy (Jan Kazimierz schronił się na Śląsku) państwo skazane jest na zagładę: wokół sami zdrajcy, brak obrony, przytłaczająca przewaga armii szwedzkiej, Rzeczpospolita zmę¬czona wcześniejszymi wojnami; b) od chwili oblegania przez armię Mullera klasztoru na Jasnej Górze, podczas któ¬rego okazuje się, że ten kurnik, jak twierdzą początkowo Szwedzi, jest twierdzą nie do zdobycia. Klasztor jest pod cudowną opieką Matki Boskiej. Obrona Jasnej Góry była przełomowym momentem w losach wojny polsko--szwedzkiej, od tej chwili wody potopu zaczęty opadać. M.A. Bułhakow „Mistrz i Małgorza¬ta" - W wątku biblijnym powieści Naga Góra jako miejsce kaźni Jeszui-Ha No-cri. Tu także w ostatniej chwili przybie¬ga Mateusz Lewita z zamiarem zabicia swego nauczyciela, aby oszczędzić mu mąk powolnej śmierci na krzyżu. Na tej górze Mateusz Lewita oczekiwał na cud natychmiastowej śmierci, gdy to się nie stało, z zaciśniętymi pięściami bluźnił przeciwko Najwyższemu, nazywając go Bogiem zła... Bogiem łotrów, opiekunem zabójców, natchnieniem zbrodniarzy. A. Camus „Mit Syzyfa" - W eseju autor nazywa Syzyfa bohaterem absur¬dalnym z powodu jego egzystencji, któ¬ra składa się z kolejnych wejść z kamie¬niem pod górę, co determinuje los Syzy¬fa. Jednak nawet taki los nie musi być przekleństwem: Syzyf daje do zrozu¬mienia, że jest świadom swego losu i jest on jego wolnym wyborem, nie pozwala więc bogom zatriumfować nad sobą i schodzi z góry po kamień z uśmie¬chem. M. Wańkowicz „Szkice spod Monte Cassino" - Gen. Lesse powierza 2 Kor¬pusowi Polskiemu pod dowództwem gen. Andersa zdobycie klasztoru Monte Cassino. Przed atakiem Polaków zała¬mały się trzy natarcia (w tym najkrwaw-sze 17 III batalionu Essex). Bitwa Pola¬ków trwała 13 dni i 20 godzin i zakoń¬czyła się zdobyciem klasztoru w dniu 25 maja. Wcześniej w morderczych wal¬kach zdobyli Górę Anioła Śmierci. Wańkowicz w swoim reportażu wydo¬był bezprzykładne bohaterstwo Pola¬ków, którzy swoim desperackim zdoby¬ciem tej góry otworzyli aliantom drogę na Rzym. Por. pieśń F. Konarskiego „Czerwone maki na Monte Cassino". W. Broniewski „Monte Cassino" - Wypowiedź poety-żołnierza, który w 1939 r. stracił ojczyznę i wiedzie los wygnańca. Wiersz utrzymany jest jed-nak nie w tonie rezygnacji (jak na przykład „Żołnierz polski"), ale buntu i odwetu. Monte Cassino awansuje tu do rangi symbolu: my was znajdziemy, choć po omacku, w Monte Cassino! W Monte Cassino. U. Eco „Imię róży" - Wzgórze w łań¬cuchu górskim w północnych Włoszech, gdzie znajduje się opactwo, w którym - jak głosi oficjalna wersja - zagościł Szatan. Na tym odludnym szczycie, w otoczonym murami klasztorze, pilnie strzeżona, dostępna tylko dla kilku osób znajduje się największa biblioteka chrześcijańskiego świata. Szarą eminen¬cją zakonu jest czcigodny ojciec Jorge i to on pilnuje, co czytają mnisi, inni duchowni i co później głoszą wiernym. Jego zasadą jest: nie ma wiary bez strachu, toteż jest to miejsce, gdzie zwalcza się śmiech jako diabelski wiatr. * Jeśli góra nie chce przyjść do Mahometa, to Mahomet przyjdzie do góry. (przysłowie tureckie) * Dopiero ze szczytu góry można ocenić rozległość równiny. (przysłowie chińskie) * Jeżeli dwie góry stoją daleko od siebie, mogą je połączyć chmury i mgła. Jeżeli dwaj ludzie mieszkają daleko od siebie, mogą ich połączyć różne ludzkie spra¬wy. (przysłowie mongolskie) * Ozdobą góry są drzewa, ozdobą narodu - mędrcy, (przysłowie mongolskie) * Nawet najwyższa góra ma szczyt, najgłębsze morze - dno. (przysłowie gruzińskie) * Góra z górą się nie zejdzie, a człowiek z człowiekiem zawsze, (przysłowie polskie)