Toposy z Biblii i z kultury antyku

17. Toposy mające swój rodowód w Biblii i kulturze antyku. Topos- (z gr. szablon, miejsce, wzór) stałe sposoby wyrażania się będące świadectwem ciągłości tradycji w kulturze. Toposy zaczerpnięte z antyku: - syzyfowa praca - stajnia Augiasza - koszula Dejaniry (działanie, które w założeniu miało być dobre, ale przyniosło złe skutki) - herkulesowa siła - brzemię Atlasa - nić Adrianny - znaleźć się w labiryncie - jabłko niezgody - koń trojański - pięta Achillesa - prometeizm - róg obfitości - delficka wyrocznia - puszka Pandory - orfickie misteria (rozwodzenie się nad sprawami błahymi) - miecz Damoklesa - olimpijski spokój - paniczny strach - egida - flora i fauna - kaduceusz (coś, co godzi zwaśnione strony) - feniks (symbol odradzania się) - Pegaz - Narcyz - ciemności Tartaru - libacje - Cerber - igrzyska olimpijskie - strzała Amora - ikarowy lot - Dedal i Ikar (symbol odwiecznych dążeń człowieka) - muzy, fortuna Mity zawierają także wzory pierwszych postaw życiowych ludzi tzw. archetypy - Midas- chciwość - Dedal- mądrość, roztropność, miłość do ojczyzny - Ikar- romantyczność, chęć przeżycia wspaniałej przygody - Prometeusz- poświęcenie dla ludzkości; bunt przeciw bogom - Herakles- trud w służbie cierpiącym - miłość partnerska- Tezeusz i Adrianna - miłość rodzicielska- Demeter i Kora - miłość braterska - tęsknota za krajem- Odyseusz - zazdrość- Hera - mądrość- Atena - wytrwała praca- Hefajstos - uczucie tęsknoty po stracie bliskiej osoby- Demeter - siła i zemsta- Zeus - podejrzliwość- Tantal - wierność małżeńska- Penelopa - podstęp i przebiegłość człowieka- Odyseusz - przyjaźń- Achilles i Patrokles - walka o władzę- Eteokles i Polinejkes („Antygona”) Toposy zaczerpnięte z Biblii: - Sodoma i Gomora - syn marnotrawny - Arka Noego - miłosierny Samarytanin - zakazany owoc - manna z nieba - dekalog - niewierny Tomasz - Judasz - plagi egipskie - złoty cielec - Dawid i Goliat - mury Jerycha - Kainowe znamię - Wdowi grosz - wieża Babel - Salomonowa mądrość - umycie rąk - hiobowe wieści