Motyw tchórzostwa i rola artysty w "Mistrzu i Małgorzacie"

- Motyw tchórzostwa i konformizmu; rola artysty - praktycznie wszyscy mieszkańcy Moskwy byli tchórzami, podporządkowali się wymogom systemu i nie chcieli robić nic co mogłoby ściągnąć na nich kłopoty. Co więcej, robili wszystko, by przypodobać się i ukazać jako dobry, żyjący zgodnie z założeniami systemu obywatel (stąd tak wiele donosów). Tchórzostwo było próbą zachowania własnego dobrobytu za wszelką cenę. To tchórzostwo uczyniło moskwian bezwolnymi narzędziami w ręku systemu totalitarnego. Łączy się też z konformizmem - podporządkowaniem i uległością, robieniem tego co przynosi największe kożyści, oraz zatraceniem indywidualności. Najlepszym przykładem konformistów są artyści moskiewscy. Nie dbali oni o treść własnych utworów, nie mieli nic do przekazania, wyzbyli się niezależnego myślenia. Najważniejsze było to, aby pisać to czego wymagała sytuacja. To, że pisali na potrzeby systemu dawało im mozliwość członkostwa w Massolicie - organicacji zrzeszającej “artystów". W rzeczywistości, zamiast rozmawiać o sztuce, członkowie Massolitu zajmowali się załatwianiem sobie wczasów, jedzeniem tanich smakołyków, czy innymi rozrywkami. Poncjusz Piłat również stchórzył, po to by zachować własne stanowisko. Uważał, że: “Podłością byłoby zmarnowanie kariery"; Dopiero po fakcie zdał sobie sprawę z tego, że popełnił błąd i że skazał się na wewnętrzną udrękę.