Charakter ballad Mickiewicza

Ballady Mickiewicza to programowe dzieła polskiego romantyzmu, ściśle stosujące się do jego filozofii. Bohaterów cechuje odrzucenie racjonalnego poznawania świata, przenoszą się w sferę uczuć i fantazji; intuicyjnie interpretują zachodzące zjawiska i wydarzenia (głos Jasia, szum wody w Świtezi). Bohaterowie nie walczą z własną imginacją, są całkowicie poddani duchowi - twórcy ich głębokich przeżyć. To z kolei nie zawsze podoba się otoczeniu - Starzec w "Romantyczności" symbolizuje ludzi bez wyższych uczuć, wchodzacych w konflikty z romantykami. Na plan pierwszy wysuwa się u Mickiewicza ludowość. To także jedno z założeń romantyzmu - czerpać z podań i mitów krążących wśród ludu. Mamy tutaj do czynienia z poszukiwaniem "prawd żywych", które ubrane w szatę podań ludowych krążą wśród nieskażonego cywilizacją gminu. Istnieje tu swoista sprawiedliwość natury, która karze za występki przeciwko drugiemu człowiekowi. Ten sposób myślenia wynika również z zakorzenionego głęboko poglądu o sprawiedliwości wymierzanej przez matkę - ziemię. Wykorzystanie motywów folklorystycznych ma na celu uświadomienie głębokiej zależności człowieka od natury, stojącej odwiecznie na gruncie prawdy, piękna i dobra. Jest ona zawsze w stanie pomóc uczciwemu, kierującemu się dobrem innych. Prosty lud, nieskrępowany salonowymi wzorcami zachowań wykazuje dużą dojrzałość uczuciową. Jest gotowy do poświęceń, pomocy cierpiącemu. Bohaterowie ballad są tragiczni. Nie mogą wyrwać się czy to z udręki (Karusia), czy też uciec od przeznaczenia (córka Tuhana broniąca Świtezi). Podejmują jednak trud heroicznej walki zgodny z romantycznym ideałem poświęcenia się w imię ukochanej kobiety czy ojczyzny. Jest cechą romantyczną głęboka wiara bohaterów w Boga. Ludzie ci, niezależnie do pochodzenia, zdolni są do wyższych uczuć, są to postacie ponadprzeciętne, stąd szukają u Boga pomocy w dokonaniu własnego planu - zachowania godności. Ingerencja natury po stronie sprawiedliwych zawsze pozostawia piętno w krajobrazie. Coś zmienia się, pojawiają się nowe zjawiska często w niewytłumaczalny sposób. Czas akcji utworu jest albo niezdefiniowany albo ma miejsce w średniowieczu - epoce rycerstwa, wielkich bitew, głębokich puszcz i egzystującego w nich obyczaju pogańskiego. Tajemniczość ma wprowadzić czytelnika w nastrój grozy i oczekiwanie na niewiadome do końca, zwykle fantastyczne i absolutnie nierealne zakończenie.