Miłość w literaturze baroku

Miłość, nie tylko w baroku, ale wogóle ma różne oblicza. Może to być miłość człowieka do człowieka, miłość do swojego kraju, a wreszcie najwyższy rodzaj miłości - miłość do Boga. Miłość do kobiety w okresie baroku została ukazana w sposób konwencjonalny, jako flirt, zabawa. Jednakże nawet tak pojmowana może przysporzyć cierpień. J. A. Morsztyn w sonecie pt. "Do trupa" paradoks barokowy wyraża w zestawieniu śmierci i miłości. Poeta wyraża refleksję, iż lepiej być trupem niż zakochanym, gdyż miłość to siła destrukcyjna, niszcząca człowieka. Inne oblicze miłości ukazuje czytelnikowi D. Naborowski w utworze pt. "Do Anny". Wiersz ten zawiera anaforę, która opisuje przemijanie wszystkich elementów świata. Puenta liryczna wiersza jest jego konceptem, a zarazem paradoksem. Choć wszystko przemija, to jednak poeta zada despekt (pokona) czas, ponieważ jego miłość nigdy nie przeminie (zaneguje prawa natury). Miłość przedstawiona została jako uczucie wieczne, potężne, silniejsze od śmierci. Wydawać się może, że miłość powinna zawsze towarzyszyć kojarzeniu i zawieraniu małżeństw. Jednakże po lekturze "Pamiętników" J. Ch. Paska widzimy, iż przy wyborze żony autor kierował się nie uczuciem, lecz wielkością posagu wybranki. Równie ważne, jeżeli nawet nie ważniejsze miejsce w literaturze baroku zajmowało zagadnienie miłości do Boga, czemu poeta M. Sęp - Szarzyński, chronologicznie należący do ostatniego pokolenia twórców renesansu, poświęcił dwa sonety. W poezji Szarzyńskiego odnaleźć możemy barokową koncepcję świata i człowieka, również poetyka zbliża go do tego okresu. W swojej poezji Szarzyński traktuje życie jako ciągłą walkę. Wskazuje na to już tytuł sonetu "O wojnie, którą wiedzie człowiek z szatanem, światem i ciałem". Przyczyną tej wojny jest antynomia prowadząca do wewnętrznego rozdarcia. Z jednej strony dusza człowieka dąży do Boga, z drugiej zaś marne ciało sprawia, że ulega on wielu pokusom. W walce tej jedyną ostoją człowieka jest Bóg i wiara, zaś przy takiej koncepcji życia śmierć przynosi spokój i wyzwolenie. Człowiek jawi się jako słaby i "rozdarty w sobie". W kolejnym sonecie pt. " O nietrwałej miłości rzeczy świata tego" poeta ukazuje dążenie człowieka do wartości, które nie mają żadnego znaczenie. Stwierdza, że jedyną miłością i ostoją jest Bóg. Tematem miłości do Boga zajął się także D. Naborowski w wierszu pt. "Marność", gdzie nawiązał do Pisma Św., a motyw marności uczynił motywem centralnym. Wszystko co nas otacza i my sami jesteśmy marnością ponieważ przemijamy. Nie jest to jednak powód by człowiek popadał w rozpacz. Powinien radować się, a marności świata przeciwstawić pobożność, radość, czyste sumienie, a przede wszystkim wiarę i miłość do Boga. Wtedy dopiero możliwe jest wyzwolenie od lęku metafizycznego, fraszką okaże się nawet śmierć. Barokowe utwory opiewają również miłość do ojczyzny. Temat ten podjął w swoich dziełach W. Potocki, który pochwałę patriotyzmu, miłości do ojczystego kraju wyraził poprzez krytyką sarmatyzmu, sarmackich zwyczajów i przywar, w utworach takich jak np.: "Nierządem Polska stoi", "Zbytki polskie",. "Transakcja wojny chocimskiej", czy "Pospolite ruszenie".