Międzynarodowy system walutowy

Międzynarodowy system walutowy - zespół układów, reguł, instytucji, zasad, zwyczajów, które określają warunki funkcjonowania pieniądza w sferze stosunków międzynarodowych. Obecny system swoje podstawy ma w zasadach sformułowanych w 1944 roku w Bretton Woods. W latach 1870 - 1914 obowiązywał system oparty na złocie. Wszystkie waluty odnoszone były do wartości złota, rysowała się wyraźna dominacja funta szterlinga. W Bretton Woods powstał system dewizowo - złotowy, częściowo oparty na parytecie złota, a częściowo na USD. Statut Międzynarodowego Funduszu Walutowego mówił, iż parytet waluty każdego kraju członkowskiego jest ustalony w złocie lub dolarach amerykańskich, transakcje dokonywane między krajami członkowskimi muszą być oparte na parytecie walutowym, ich odchylenie kursu od parytetu nie powinno przekraczać 1% w górę lub w dół. Zmiana parytetu może odbywać się tylko w warunkach braku równowagi w bilansie płatniczym. Dewaluacja i rewaluacja może odbywać się tylko przy powiadomieniu i zgodzie MFW. W czasie wystąpienia przejściowego deficytu w bilansach płatniczych kraj członkowski może zaciągnąć krótkoterminową pożyczkę w celu zakupu dewiz. Bezpośrednio wymienialny na złoto był tylko USD. Inne waluty były wymienialne na USD. W kolejnych latach wprowadzane były modyfikacje polegające przede wszystkim na wprowadzaniu nowych walut jako walut dewizowych. Obecnie obowiązuje system wielodewizowy, co jest wynikiem tych modyfikacji. Nie ma bezpośredniego odwołania się do parytetu złota. Do 1957 roku parytety walut mogły być zmieniane tylko w przypadku zasadniczego braku równowagi. W okresie powojennym powstają dwie dodatkowe strefy walutowe: strefa funta szterlinga i franka francuskiego. W końcu lat 50. powstaje europejska strefa płatnicza, a w 1958 roku powstaje Europejski Układ Walutowy. W roku 1971 rząd Stanów Zjednoczonych zawiesił wymienialność dolara na złoto w wyniku pogłębiającego się deficytu bilansu płatniczego. W wyniku prób zapobiegania temu zjawisku emitowane obligacje państwowe przyczyniły się do powstania eurodolara. System utrudniał również w sposób zdecydowany wyrównywanie bilansów płatniczych, środki potrzebne do wyrównania bilansu były bardzo trudno dostępne. Do załamania systemu dolarowo - złotego przyczyniła się również ekspansja korporacji międzynarodowych, które żądały wymienialności walut krajowych w celu ułatwienia dokonywania transakcji. Pośrednim czynnikiem był również kryzys naftowy. Równocześnie rosło znaczenie innych poza USD walut, np. funta szterlinga. Od 1978 roku następuje proces demonetyzacji i wprowadzanie systemu wielodewizowego. System wielodewizowy przede wszystkim zakłada płynność walut krajów uprzemysłowionych. Genezą wymienności walut jest dywersyfikacja rezerw dewizowych, która zdecydowanie ułatwia transakcje międzynarodowe. Ponadto system wielodewizowy zdecydowanie lepiej chroni przed stratami niż system jednodewizowy. W systemie wielodewizowym zmiany kursów walut nie kumulują się i mogą się wzajemnie znosić. Kurs walut ustala się według sytuacji gospodarczej, pozycji i bilansu płatniczego krajów uczestników MFW. Banki centralne zaczęły tworzyć rezerwy wielowalutowe. Atrakcyjność walut jako walut rezerwowych zwiększyła się również poprzez wzrost stopy procentowej w krajach Europy Zachodniej. Podwyższyła się rentowność walut. Kurs waluty jest to cena waluty wyrażona w innej walucie. Ma on funkcję informacyjną, jak również twórczą, gdyż przenosi układy cen. Kurs walutowy jest środkiem polityki finansowej państwa. Zależy on i wpływa na wiele płaszczyzn działalności gospodarczej. Kurs walutowy i stopa procentowa są instrumentami polityki finansowej, polegającej na przyciągnięciu kapitału zagranicznego inwestowanego w kraju. Przy odpowiednich wysokościach obu instrumentów inwestowanie za granicą może być mniej ryzykowne niż inwestowanie w kraju a ponadto bardziej rentowne. Zagrożeniem może być zachwianie płynności przy odbiorze oszczędności, kurs walutowy może być czynnikiem powodującym zachwianie pokrycia walut przez walutę krajową. Rozluźnienie zasad dotyczących rynku walutowego poprzez wprowadzenie systemu wielodewizowego pomogło również w jego rozwoju, ponadto w rozwinięciu wzajemnych powiązań rynkowych. Inwestowanie na obcych rynkach zostało bardzo ułatwione, poprzez brak pośrednictwa określania kursów walutowych. Banki uzyskały możliwość operacji giełdowych. Pojawiło się wiele nowych instrumentów finansowych (obligacji, bonów), oraz instrumentów zabezpieczających, związanych z rynkiem finansowym. Stały się możliwe ogromne przepływy kapitału finansującego transakcje. Powstają nowe funkcje banków centralnych, oparte o wymogi kontrolowania wszystkich instytucji tworzących rynek walutowy. Rozszerzył się zakres usług finansowych. Pojawiają się instytucje bankowe oparte o kapitał korporacji transnarodowych, o funkcjach zbliżonych do banków. Pieniądz od strony makroekonomicznej spełnia cztery funkcje: 1. środka płatniczego 2. środka przechowania wartości 3. jednostki rozrachunkowej 4. środka odroczonej płatności i może je spełniać także w środowisku międzynarodowym. W związku z tym podział rynku światowego na rynki lokalne jest sztuczny, ponieważ równie łatwo można korzystać z rynku międzynarodowego jak i lokalnego. System wielodewizowy wiążąc się z funkcjonowaniem na rynku dewizowym wielu podmiotów zajmujących się sprzedażą dewiz daje możliwości negocjowania ich cen.