Wpływ systemu totalitarnego na kształtowanie psychiki człowieka

Moczarski ukazuje na przykładzie biografii Stroopa jak faszyzm wciąga swą machinę młodego człowieka, eksponuje i rozwija cechy „potrzebne” , a wykorzenia i niszczy wrażliwość i ludzkie uczucia. Psychika Stroopa staje się szufladkowa – z jednej strony jest on ojcem kochającym swoje dzieci, uważa się za dobrego męża, żołnierza. Z drugiej zaś strony jest systematycznym, precyzyjnym ludobójcą nieczułym na cierpienie i śmierć. Te dwie „szuflady” funkcjonują w jego mózgu równolegle i nie wpływają na siebie w żaden sposób. Moczarski śledzi i analizuje narodziny zła, wpływ a także rozwój zła w człowieku. Stroop jest nie tyle nawet sprawcą, co wytworem, efektem jednostką zarażoną i wciągniętą w całą machinę zła. Przy okazji poznajemy metody, jakimi faszyzm oddziaływał na swych członków. Trafił na czasy, które odnalazły, rozbudziły w nim wszelkie zarodki zła. „Dżuma” A. Camus- nie jest to powieść zasadniczo wojenna. Jest to parabola, która ukazuje postawy ludzi postawionych wobec zagrożenia na wielką skalę. Takim zagrożeniem jest w powieści zaraza, lecz autor sugeruje, choćby nie jasną datę 194… , że może to być również wojna- groza dziejów, która atakuje ludzkość. Znaczenie tytułu. Dżuma jako choroba która zaatakowała Oran. Jest to znaczenie realistyczne i organizuje całość wydarzeń w powieści. Lecz jako choroba oznacza także, zarazę, żywioł, który w każdej chwili i nie wiadomo skąd może paść na społeczność ludzką. To symbol zagrożenia człowieka wobec sił, na które nie ma wpływu. Jest to znaczenie przenośne a i wojna jest żywiołem nieco innym niż choroba- bo jej sprawcami są ludzie. Lecz jest również groźna i jest „godziną próby”, wyzwala u ludzi różna zachowania i postawy. Z wojną wiąże się ucisk totalitaryzmu – to także odmiany dżumy, wobec której człowiek musi się opowiedzieć, jako zło tkwiące w człowieku. Jest to zaraza, negatywny pierwiastek, który tkwi w każdej jednostce ludzkiej. To zło ujawnia się często w chwilach zagrożenia takich jak żywioł lub wojna. Poraża niszczy i razi, nawet zło –jest zatem tak samo zaraźliwą chorobą jak dżuma. „Każdy nosi w sobie dżumę, nikt bowiem, nikt na świecie nie jest od niej wolny! od niej wolny! Różne postawy ludzi wobec zagrożenia. Przesłanie jest zaś postulatem podjęcia walki ze złem, o poznanie go i niszczenie. Brak działań, bezmyślność, pogodzenie się z losem mogą go tylko potęgować. Godność i siła człowieka zawieszonego we wszechświecie wobec zarazy, wojny złych instynktów polega właśnie na podjęciu działań. Dr. Berdnard Rieux niesie pomoc bez względu na wynagrodzenie, szlachetny, uczciwy. Dla niego dżuma to wróg, trzeba z nim walczyć, wierzy w przyjaźń i miłość. J. Tarrou – człowiek tułacz. Ginie, lecz jego życie w ostatniej chwili nabiera sensu i wartości. Rambert- dziennikarz, dżuma sprawiła, że nauczył się prawdziwych wartości. Pragnął uciec, myślał o sobie, lecz pozostał i przyjął aktywna walkę z chorobą, zwalczył zło tkwiące w sobie. Ojciec Paneloux przyjmuje postawę bierną. Głosi naukę uważa że dżuma jest karą, którą Bóg zesłał na ludzi grzesznych, że nie dosięgnie ludzi niewinnych, sam umiera i nie przyjmuje pomocy. Poezja. Do poetów, którzy podejmowali w swojej twórczości opis grozy lat wojennych, tragedii swojego pokolenia (pokolenia Kolumbów), zagrożenia śmiercią, pragnie normalnego życia, ucieczki w świat wyobraźni od straszliwej rzeczy historii należeli K.K Baczyński. T. Gajcy. „Pokolenie” Baczyńskiego jest to wiersz, który przedstawia straszliwą wizję świata i pokolenia ludzi urodzonych w latach II wojny i zmuszonych do zabijania. Jest to pokolenie ludzi porażonych ludzi porażonych wojną, nauczonych przez rzeczywistość, że „nie ma litości”, „nie ma sumienia”, „nie ma miłości”, trzeba zapomnieć. Młodym ludziom świat zabrał marzenia, miłość, młodość, sumienie, pamięć pozostawiły tylko senne koszmary, nie pozwalające zasnąć. Odtąd w snach i na I na jawie będą widzieć tylko krew Torturowanych bliskich. Nie są oni pewni co po nich zostanie, czy zostaną uznani za bohaterów, czy zapomniani jako zwykli zabójcy. Gajcy „Wczorajszemu”. „Wczorajszy” to ktoś młodszy, sprzed wojny być może sam poeta. Okazuje się, że wczoraj i dziś to obce odrębne światy, dwie różne koncepcje poezji. Poezja wczoraj to poezja marzenia, snu i piękna. Wczoraj mogła zaistnieć lecz była nieprawdziwa, dziś nie ma miejsca na poezję. Dziś ręce stworzone do pióra muszą walczyć, słowa też muszą walczyć. T. Różewicz – piękno jakie pozostawia wojna w psychice dokonuje przemian w poznaniu wartości. „Ocalony” zaczyna się od słów „ Mam 24 lata ocalałem prowadzony na rzeź”. Podmiot liryczny przeżył wojnę ale jego psychika została zdruzgotana. Dotychczasowy świat wartości przestał istnieć. Kryzys moralny i etyczny wywołany wojną, powoduje niemożliwość odróżnienia dobra od zła, ludzi od zwierząt, wrogów od przyjaciół, zatraciły się gdzieś uczucia. Kartoteka przedstawia koncepcję człowieka. Reprezentuje całe wojenne pokolenie, porażonych wojną, dotkniętych biernością, zmęczonych działaniem ludzi. Utracili oni wartości ich życie jest w rozsypce. W. Broniwski „Żołnierz polski”, Jest wyrazem przygnębienia spowodowanego rozbiciem polskiej armii na początku wojny. Polski żołnierz idzie „ze spuszczoną głową” z niemieckiej niewoli. Nie ma broni, kraj jest rozbity, domy spalone, a przyroda współczuje przegranym „brzoza płaczka smutno szumi” nad tułaczym losem bezdomnego żołnierza polskiego. A. Słomiński „Alarm” to rodzaj reportażu z bombardowanej W-wy. Wiersz rozpoczyna się przytoczeniem jednego z radiowych komunikatów zapowiadających i odwołujących alarm. Używana narracja oddaje grozę pierwszych dni wojny w stolicy: ludzie biegają ogarnięci paniką. W wierszu mamy do czynienia z dwoma alarmami zapowiadanymi i odwoływanymi przez spikera, oraz głoszonym przez poetę. Tego drugiego alarmu nie da się odwołać, gdyż zagrożona jest wolność i niepodległość ojczyzny.