Rewolucja w "Przedwiośniu"

Rewolucja Jest gwałtownym przewrotem społeczno-politycznym, mającym na celu obalenie panującego ustroju i wprowadzenia nowego ładu sprawiedliwości społecznej. Założenia rewolucji są więc słuszne, nawiązują do haseł Wielkiej Rewolucji Francuskiej: wolność, równość, braterstwo. Jednak wszelkie nagłe zmiany wiążą się też z przemocą i krwawymi walkami.. Rewolucja w Rosji w 1917 r. obaliła despotyzm carski. Żeromski umiejscawiając akcję w Baku, daje dokładny obraz wydarzeń rewolucyjnych, sugeruje także ich ocenę. Ocena rewolucji jest niejednoznaczna, co wynika w dużej mierze ze zmienności poglądów głównego bohatera. Dojrzewanie Cezarego sprawia, że zmianie ulegają jego poglądy i sposób patrzenia na świat. Początkowo bohater jako młody człowiek angażował się - spontanicznie i bezkrytycznie - w działania rewolucyjne. Rewolucja oznaczała wtedy dla niego wolność, swobodę, ucieczkę od codziennych obowiązków, bezkarność. Cezary brał udział w masowych spotkaniach, podczas których wygłaszano przemówienia, a także organizowano samosądy: wiece przeradzały się często w okrutne, samowolne egzekucje więzionych przeciwników (generałów). Działania rewolucyjne były bezprawiem i okrucieństwem. Rewolucja w Baku wprowadziła nieład i wyzwoliła spory narodowościowe pomiędzy Tatarami a Ormianami. Stopniowo Cezary zaczął zauważać ujemne cechy rewolucji. Jednak dalej uważał, że jest ona koniecznością i że pokrzywdzeni ludzie mają moralne prawo do buntu przeciw krzywdzicielom. Później i ten sąd uległ zmianie. Wyzwolone przez rewolucję spory narodowościowe doprowadziły do makabrycznych wydarzeń: masowych mordów, terroru i skrajnej nędzy, która czyniła ludzi obojętnymi nawet na śmierć. Obalenie starego porządku nie zapewnia jeszcze wprowadzenia nowej cywilizacji. Te spostrzeżenia potwierdziła później podróż do Polski. Miał wówczas okazję zaobserwowania Rosji objętej rewolucją. Rosja została ukazana jako państwo pogrążone w chaosie, źle funkcjonujące, całkowicie zdezorganizowane. Obraz rewolucji stanowi ostrzeżenie przed tym, do czego może doprowadzić społeczna krzywda oraz lekceważenie problemu, jakim są warunki życia najniższych warstw i nierówności społeczne. Programy polityczne: komunistów rządowy (Gajowca) bohatera