"Ludzie bezdomni" - dwór i czworaki w Cisach

Dwór i czworaki w Cisach Społeczeństwo znanej uzdrowiskowej miejscowości jest inne, ale podobnie mocno zróżnicowane jak w stolicy. Pod względem ilościowym relacje są podobne: garstka bogaczy i decydentów przeciwstawiona jest znacznie bardziej licznej grupie wynędzniałych mieszkańców czworaków. Jak w Warszawie, tak też w Cisach bogaci cieszą się zagranicznymi podróżami, pięknymi strojami, wysokimi dochodami, zaś biedacy wegetują w trudnych warunkach narażeni na choroby i głód. Tu także bohater obserwuje obojętność i znieczulicę społeczną, dążenie do zysków kosztem ludu. W Cisach można wyróżnić dwie grupy: ziemiaństwo i zarządców zakładu leczniczego oraz mieszkańców dworskich czworaków. Mowa jest także o kuracjuszach (ludziach bogatych), którzy nie zostali tu bliżej ukazani, są bowiem tylko gośćmi na krótko odwiedzającymi miejscowość. Judyma zaskakuje fakt, że w uzdrowisku nie dba się o ludzkie zdrowie, a nawet naraża je w imię oszczędności. Przedstawicielki ziemiaństwa zajęte podróżami, strojami, romansami, rozmowami o sztuce są ukazane jako osoby intelektualnie puste, niewrażliwe na krzywdę ludzką, nie dbające o warunki życia chłopów i rozwój ich dzieci. Dyrektor Węglichowski i administrator Krzywosąd myślą wyłącznie o własnych korzyściach, nawet za cenę skażenia środowiska ludzi skazanych na pobyt w Cisach. Jako normalne traktują zamieszkiwanie jednej izby przez całą rodzinę, a czasem i zwierzęta, oraz przechowywanie w niej zapasów żywności (np. gnijące kartofle). Bezwzględnie wykorzystują pracę tych ludzi za niskie wynagrodzenie (efektem tego jest złe odżywianie, nędzne ubranie, obniżenie odporności na choroby). Działalność młodego lekarza nie przyniesie oczekiwanych rezultatów. Nie uda się zmienić nawyków bogatych odpowiedzialnych za los ludu. Stawy, gdzie mnożą się zarazki malarii, pozostaną ozdobą Cisów, choćby z tego powodu chłopi mieli chorować. Nie zostaną przeniesione ich siedziby, bo koszt tego musieliby ponieść prowadzący kurort dorobkiewicze. Wszystko pozostanie jak dawniej.