Przesłanie i znaczenie "Pamiętniku z powstania warszawskiego"



Przesłanie i znaczenie utworu Przesłanie najbardziej znanego prozatorskiego utworu Mirona Białoszewskiego wynika z charakteru tego zapisu. Autor wyraźnie wskazuje, że człowiek jest marionetką historii, zaś jej mechanizmy zupełnie nie respektują ludzkich pragnień, uczuć, potrzeby odpowied¬nich warunków życia. Z dzieła płynie gorzka prawda o osamotnieniu warszawiaków, braku reakcji świata wobec wykrwawiającej się Warszawy – to zarazem przestroga dla naiwnych na przyszłe dra¬matyczne dla narodu chwile. Białoszewski pokazuje, że o tak tragicznych momentach i dramaty¬cznych losach ludzi nie należy pisać językiem uładzonym, ukształtowanym w literaturze fikcyjnej. Prawdę można i trzeba przekazywać prawdziwą mową – tą, której używano w przedsta¬wionych sytuacjach, i taką, którą myślał o wydarzeniach sam autor. W kontekście utworów przedstawiających wojnę Pamiętnik z powstania warszawskiego ma wielką siłę oddziaływania właśnie poprzez chao¬tyczny potoczny język i szczegółowość brutalnych obrazów. Pamiętnik... odegrał w twórczości jego autora przełomową rolę. Rozbił ramę. Zobaczywszy w powstaniu swoją twórczość i odkrywszy w twórczości powstanie, Białoszewski ogarnął nagle prawdziwą historyczność swej mowy. To, co dotychczas musiało się kulić, trwożnie wtulone w opakowanie chwytów, konceptów, teraz wylało się strugą – szumów, donosów, ciągów, zlepów, rozkurzów, przepowiadań sobie, frywoli, podsłuchów... W całej gamie form odezwała się swobodna mowa doświadczenia i wartości. Szeroki oddech prozy ogarniał wczoraj i dziś. Ciągłość powstańczej Starówki, przedwojennego Leszna i „lecenia do PIW-u na korektę”. Między „gadaniem” a pisaniem nie było już przepaści.17 Znaczenie utworu Białoszewskiego jest więc ogromne w aspekcie historycznym i literackim. Jest to zapis naocznego świadka i rejestra¬tora spostrzeżeń innych osób a przy tym dzieło oryginalne, napisane świeżym prostym językiem, nieskrępowane sztywnymi rygorami gatunku i dzięki temu przyciągające uwagę autentycznością, szczerością, odmiennością na tle ówczesnej literatury. Dwieście pięćdziesiąt stron „nieretuszowanej”, brulionowej (właśnie) relacji cywilnego uczestnika powstania. Świadectw takich dotąd właściwie nie było. Zza monumentalnej tragedii wojennej wychylał się – kto wie, czy nie bardziej przeraźliwy – szary dramat ludności, której przyszło przetrwać po piwnicach, po norach dwa miesiące warszawskiego piekła.18 Cytowaną wyżej opinię Andrzeja Zieniewicza podziela inny badacz utworu Białoszewskiego, Stanisław Burkot: Pamiętnik z pow¬stania warszawskiego jest w całej naszej powojennej literaturze dziełem niezwykłym. Realizuje jakąś nową formułę „trudnego pięk¬na”, przekracza wiele barier tradycyjnie rozumianej literackości. Narrator, Świadek zdarzeń [...] odnajduje w zamieniającym się w ruiny mieście, w rozpadającym się świecie, jakąś trudno definiowalną prawdę o człowieku, o jego naturze i losie.19 Doceniano również humanistyczne znaczenie tego utworu. Opowieść o powstaniu jest przecież relacją przede wszystkim o ludz¬kich losach i bodźcem do refleksji o człowieczeństwie, zagrożeniach dla systemu wartości i osobowości człowieka. Pamiętnik... przynosi – w swych głębszych warstwach – zadziwiającą informację (przesłanie), że osobowość nie jest integralną cechą człowieka, ale czymś ukształtowanym historycznie, w warunkach bardzo sprzyjających. Stanowi zwycięstwo nad brutalnością świata, jest przesłonięciem „nagiej prawdy”.20 Badacze zwracali uwagę na recepcję utworu Białoszewskiego w kontekście dokumentów historycznych oraz przekazów należących do tzw. literatury faktu. Czytano przy tym Pamiętnik... jako zapis głębszy od żołnierskich raportów, bo będący „świadectwem z otchłani” porównywalnym z prozą Borowskiego czy reportażami Hanny Krall.21 To stwierdzenie A. Zieniewicza jest znakiem wielkiego uznania dla Mirona Białoszewskiego. Istotnie, w żołniers-kich raportach można znaleźć suche informacje o przebiegu akcji, liczby mówiące o rannych i zabitych, szarże, nazwiska, miejsca, rodzaje broni – tymczasem najgłębszą prawdę o wydarzeniach daje przekaz ujmujący reakcje, uczucia, przeżycia – to, co najbardziej dotyczy człowieka.

Przesłanie i znaczenie "Pamiętniku z powstania warszawskiego"

Materiały

"Konrad Wallenrod" - przebieg zdarzeń Przebieg zdarzeń Utwór rozpoczyna krótki poetycki Wstęp, w którym – w ogólnym ujęciu – zarysowane są wzajemne powiązania historyczne i nienawiść pomiędzy Niemcami a Litwinami oraz zapowiedź klęski wrogów ojczyzny (narracja prowadzona jest z pozycji członka lub zwolennika narodu litewskiego): O Niemnie! wkrótce runą do twych...

Kryteria podziału kredytu Podziału kredytów można dokonać przy zastosowaniu różnych kryteriów, wśród których najważniejsze są: 1. okres kredytowania, 2. formy kredytu (metody udzielania), 3. przedmiot kredytu (cel), 4. sposoby zabezpieczenia spłaty kredytu, 5. waluta kredytu. Ad. 1 Charakterystyczną cechą kredytu jest jego zwrotność w określonym terminie, a term...

Twórczość Norwia - hołd rodakom Cyprian Kamil Norwid oddaje cześć nie tylko swoim rodakom, ale zauważa i docenia także wybitne jednostki innych narodowości. \"Bema pamięci żałobny rapsod\" Utwór poświęcony uczestnikowi i bohaterowi powstania listopadowego (1830) i Wiosny Ludów (1848). Norwid napisał go w 1851 r. po śmierci gen. Józefa Bema. Autor opisuje pogrzeb wielkieg...

Misteria, dramaty liturgiczne, moraliety Średniowieczne formy teatralne. Misteria Misteria to sztuki dramatyczne prezentujące najczęściej jakiś fragment historii biblijnej. Konstruowane były z myślą o ukazaniu znanej powszechnie historii jako wielkiego dramatu chrześcijańskich dziejów ludzkości. Początek owego dramatu upatrywano w upadku człowieka, punkt kulminacyjny w odkupieni...

Szkolnictwo i teatr w oświeceniu Szkolnictwo Obowiązek szerzenia oświaty, kształcenia umysłów i charakterów spadł przede wszystkim na szkolnictwo, którego rozwój w duchu nowoczesności i postępu zapoczątkował Stanisław Konarski i założona przez króla Szkoła Rycerska. Kontynuację ich zamierzeń podjęła powołana w 1773 roku Komisja Edukacji Narodowej, pierwsza w Europie władza ośw...

"Odprawa posłów greckich" - dramat moralno-polityczny \"Odprawa posłów greckich\" Jana Kochanowskiego jako dramat moralno-polityczny. \"Odprawa posłów greckich\" była pierwszą i jedyną tragedią renesansową w polskiej literaturze. Kochanowski pisząc dzieło opierał się na starożytnych wzorcach dotyczących budowy tragedii, charakteru postaci i prostoty stylu. Dramat Kochanowskiego przejawia za...

Świat wartości biblijnych i ich kontynuacja w literaturze i sztuce późniejszych epok Ogromna ilość dzieł traktuje o tym, co dobre, a co złe, prezentuje wzorce i antywzorce postaw ludzkich, zawiera pouczenia i zestaw norm etycznych – bezpośrednio lub parabolicznie. Biblia – najstarsza księga świata – zawiera nie tylko dekalog przykazań, ale również wiele wzorów ludzkich losów i postaw. Jest ona świętą księga ...

Kurs walutowy - krótkie podsumowanie Podsumowanie Kurs walutowy na międzynarodowym rynku pieniężnym kształtuje się jedynie pod wpływem spontanicz¬nego działania sił rynkowych, dostosowujących wielkości popytu i podaży danej waluty do relacji równowagi na rynku. Z kolei, wielkość popytu i podaży danej waluty zależeć będą od stopnia inflacji w kraju i za granicą, stóp procen...