Ocena postawy Tomasza Judyma

Ocena postawy Judyma: 1) Judym przeciw klice. Klikę stanowią zarówno lekarze warszawscy jak i administracja sanatorium w Cisach. Lekarze w Warszawie uważają, że wykonują sumiennie obowiązki, a pracę społeczną traktują jak zasługę, a nie obowiązek. Judym zarzuca im, że nie obchodzą ich przyczyny chorób, powinni walczyć o higienę, myśleć o tym do jakich warunków wracają wyleczeni. Domaga się od lekarzy, by zmówili się między sobą i odmówili udzielania pomocy, a postawili warunki. Taka koncepcja to utopia o której sam Żeromski pisze, że to mrzonki. A Judym zamiast pozyskiwać sobie otoczenie, zraża kolegów arogancką postawą. Lekarze utrzymują dodatkowo, że Judym nie ma rodziny, dlatego tak rozumuje, zmieni zdanie gdy będzie odpowiadał za bliskich. W Cisach dyrekcja zabrania mówić o malarii, właściciele bronią stawów, bo przynoszą dochód, kiedy Judym mówi im prawdę zraża ich ambicję, zagrożony jest też ich autorytet, w dodatku nakłada się konflikt pokoleń. Judyma traktują jak bezczelnego młodzika i intruza. Gdy organizuje szpital przyjmują to z pobłażaniem, ale gdy mówi o malarii każą mu milczeć. Judym działa z pasją, naraża się, a kiedy widzi jak szlam ze stawów spuszczony jest do rzeki ogarnia go „szewska pasja”. Klnie ordynarnie, nazywa Krzywosąda starym osłem i wrzuca go do stawu, niweczy wszystko co dotąd osiągnął, musi zaczynać od początku. Nie rezygnuje jednak na każdym etapie ma nowe koncepcje i pomysły. 2) Judym przeciw hedonizmowi. Postawy hedonistyczne można obserwować w powieści u Natalii i Karbowskiego. Natalia całkowicie zatraca się w miłosnej namiętności, wszystko inne przestaje być dla niej ważne. Karbowski myśli tylko o tym by być eleganckim, wykwintnym, lekko zdobywać kobiety i pieniądze. Taki świat fascynuje każdego, ulega także Judym. Jest zafascynowany Natalią, zazdrości Karbowskiemu, nigdy nie zbliża się do kobiet z wielkiego świata, jedynie o nich marzył. Po przybyciu do Cisów uległ wewnętrznej słabości, pochłonęło go życie towarzyskie, leczył kokietujące go, znudzone kuracjuszki. Dopiero reakcja Natalii przypomina mu gdzie jest jego miejsce i dopiero wtedy przypomina sobie, że istnieje chora biedota. Można więc postawić pod znakiem zapytania jego poświęcenie, nie wiadomo jakby się zachował gdyby Natalia mu sprzyjała. 3) Judym a bieda. Na sposób bycia Judyma wyraźny wpływ ma jego pochodzenie. Ma kompleks niższości, myśl o proletariackim pochodzeniu powoduje, że ma poczucie małej wartości w towarzystwie bywa nieśmiały i niezgrabny, jest też ustępliwy ale tylko do momentu kiedy się nie zirytuje. Kompleks niższości daje znać o sobie wtedy, gdy nie pytany podkreśla swoje pochodzenie. Chce jakby z góry zapobiec, by go o to nie spytano i nie zlekceważono. Wobec środowiska z którego się wywodzi zachowuje się dwojako. Z jednej strony jest to litość z drugiej odraza, odczuwa to zwłaszcza na Krochmalnej i w Zagłębiu. Kiedy idzie Krochmalną współczuje biedocie, ale też ogarnia go fałszywy wstyd, że w takim środowisku go znają. Musi opierać się pokusie, by nie wrosnąć w świat posiadaczy i zapomnieć o rodzimej dzielnicy nędzy. 4) Judym a obowiązek społeczny. Jako lekarz dostrzega fatalny stan zdrowotności biedoty wynikający z warunków życia. Uważa, że ma obowiązek pomagać skrzywdzonym. Są trzy fazy i trzy metody jego działań: • utopijny program głoszony w Warszawie, który mówi „zmówmy się między sobą, nie leczmy, zmuśmy kapitalistów do ustępstw”; • działalność filantropijna w Cisach; odwołuje się do dobrej woli dziedziczki i administracji sanatorium licząc na osuszenie stawów, czyli likwidacji przyczyn malarii; • rewelacyjne działania w Zagłębiu; mówi tu Judym, że zamierza „rozwalić te śmierdzące nory”; nie ma jednak jasnej odpowiedzi jak chce to zrobić, ale daje fakt, że przejmuje kontakty Korzeckiego; 5) Judym a Joanna. W Joasi widział „siostrę - człowieka, rozum i serce, istotę ze swej dziedziny, swego kręgu (…) gdzie trudzą się braterskie duchy”. Mimo to uznał ostatecznie, że Joanna pochodzi z innego świata i nigdy nie zrozumie prawdziwych problemów biedoty „Widzisz, ja jestem z motłochów z ostatniej hołoty, ty nie możesz mieć wyobrażenia jaki to motłoch (…) jesteś z innej kasty”. Judym boi się jednak bardziej siebie, niż pochodzenia Joanny, gdyż obawia się, że założywszy rodzinę będzie myślał o najbliższych, a nie o obcych. Obawia się, że zrodzi się w nim „nasienie dorobkiewicza”, a ma do spłacenia „dług przeklęty wobec klasy z której wyszedł”. Żeby oddać się bez reszty pomocy biednym postanawia zostać sam. Mówi „nie mogę mieć ani ojca, ani matki, ani żony, ani jednej rzeczy którą bym przycisnął do serca z miłością, dopóki z oblicza ziemi nie znikną te podłe zmory. Muszę wyrzec się szczęścia”. 6) Judym romantyk. Ma wyraźne cechy typowego bohatera romantycznego. Od wczesnej młodości jest samotny, jako lekarz - odrzucony przez środowisko. Samotność wynika także z jego wyboru, odtrąca Joannę, by spłacić dług. Jest wyobcowany, zagubiony w środowisku, źle się czuje zarówno wśród biedoty, jak i bogaczy. Działa w pojedynkę, gotów poświęcić się bez reszty sprawie, w którą wierzy. Przegrywa, ale nie ustępuje, wciąż zaczyna od nowa. Takie postępowanie określane jest jako inteligencki prometeizm. Bohater nie potrafi obojętnie przejść obok krzywdy, gotów jest narażać siebie, by pomóc skrzywdzonym.