Postawa autora w "Pamiętniku z powstania warszawskiego"

Postawa autora Krótką charakterystykę autora Pamiętnika przedstawiliśmy już w poprzednich rozdziałach: Narracja oraz Bohaterowie. W tej części – dla porządku – zaakcentujemy zasadnicze elementy składające się na postawę Mirona wobec zagłady miasta, tragedii ludzi podczas pow¬stania warszawskiego i w związku z nim. Na uwagę zasługuje wiarygodność relacji autora, która opiera się na doskonałej znajomości topografii miasta oraz rzetelnym oddaniu losu warszawiaków, również własnego. Miron mówi o swoich uczu¬ciach, zwierza się z przemyśleń, komentuje działania powstańców. Z jego wypowiedzi wynika, że nie stylizuje się na bohatera o jednoznacznych i jedynie słusznych poglądach. Przyznaje się do niestosownych zamiarów (pomysł kradzieży obrączki), mówi o stra¬chu, który mu niejednokrotnie towarzyszył, o dręczącej niepewności co do losów bliskich osób. Nie udaje odważnego „twardziela”. Pamiętnik daje analizę ludzkich reakcji i emocji podczas powsta¬nia, zaś najbardziej drobiazgowo ujawnia postawę samego autora. Miron – jak inni – kieruje się pragnieniem przetrwania, ale nie unika ryzykownych zadań. Chociaż nie uczestniczy w walce z bronią w ręku, jednak na apele powstańców uczestniczy w budowaniu barykad, pomaga łączniczce przenieść rannego pod ostrzałem, ryzykując życie, zbiera rozsypane suchary, chodzi po wodę dla siebie i innych. Bywa jednak tak, że górę bierze strach pomieszany ze zdrowym rozsądkiem – podczas drugiej wyprawy po mąkę ucieka z niebezpiecznego miejs¬ca, niczego nie zabierając. W odruchu miłosierdzia obiecuje rannemu, że wróci, by mu pomóc, chociaż wie, że tego nie zrobi. Opiekuje się towarzyszącymi mu osobami, jednak gotów jest – mimo wyrzutów sumienia – oddalić się od Ojca i kobiet, żeby uniknąć wywózki. Miron jest osobą o silnych nerwach, opanowaną, zdolną do trzeźwej oceny sytuacji. Wydaje się, że poza naturalnym strachem przed śmiercią, nie ulega słabościom i emocjom, jednak gdy wędruje z przyjacielem przez zniszczoną Warszawę po upadku powstania, razem z nim szczerze i bez skrępowania płacze. Autor nie wysila się na literackie ubarwianie obrazu powstania. Może w obawie przed mimowolną heroizacją, może przede wszys¬tkim w trosce o wrażenie autentyzmu relacji oddaje charakter czasu powstania w bezpośrednim, potocznym, szorstkim języku (por. rozdział pt. Język). W nim również przejawia się postawa Białoszewskiego – świadka historii oddającego z brutalną szczerością obrazy z tamtych dni.