Nurty oświeceniowe



Kontrreformacja - prąd powstały w Kościele wobec zagrożenia reformacją. Do walki z re-formacją w 1531r. został powołany zakon jezuitów. Zadaniem jego była edukacja w duchu katolickim oraz cenzurowanie ksiąg. Kościół, dbając o nieskażenie dogmatów, określał co uznawać za katolickie w dziedzinie nauki i sztuki. Popularność odzyskała hagiografia („Żywoty świętych" Piotra Skargi). W centrum zainteresowań stały się narodowe przekłady Biblii oraz sztuka. Marinizm - nurt poetycki wprowadzony przez Włocha Giambattista Marino. Zakładał, że poezja powinna zadziwiać czytelnika, zaskakiwać operacjami językowymi; metaforami, para-doksami, antytezami i śmiałymi porównaniami. Przykładem zastosowania tej techniki jest so-net „Cuda miłości" J. Morsztyna. Obok marinizmu pojawia się konceptyzm - nurt zwany gongoryzmem. Uwydatniał on za-równo harmonijne, jak i sprzeczne zależności między zjawiskami. Poprzez środki stylistyczne: anaforę (powtórzenia), oksymorony (zestawienie sprzeczne), gradację (stopniowanie zjawi-ska), hiperbolę (jego wyolbrzymienie) doprowadzał utwór do zaskakującej, nieoczekiwanej pointy. Poezja była intelektualna i zmysłowa. Wszystkie zmysły odbierające zróżnicowanie wrażenia świata nazywano „informato-rami duszy". Racjonalizm - wywodził się z krytycyzmu cechował go kult rozumu. Nurt zapoczątkował Rene Descartes w „Rozprawie o metodzie". Kontynuatorami byli John Lock, Baruch Spinoza, Isaak Newton. Kartezjusz głosił, iż rozum to jedyne źródło dochodzenia prawdy. Najbardziej niezawodną była metoda dedukcji. Nurtem tym kierowali się literaci francuscy: Wolter, Dide-rot (redaktor „Encyklopedii, czyli słownika rozumowanego nauk, sztuk i rzemiosł") Racjona-lizm odrzucał dogmaty wiary, których nie można rozumowo uzasadnić. Powstały: deizm i ateizm. Przekonano się, że racjonalizm jest jednostronny. W opozycji zrodził się irracjonalizm odwo-łujący się do przekonań wypływających z instynktu, tradycji i wiary. Głosił, iż rozum nie jest w stanie objąć rzeczywistości. Deizm - uznaje istnienie Boga jako stwórcy świata bez dalszej ingerencji w nim. Uznaje także nakazy moralne płynące z religii, odrzuca objawienie i wyznaniowe formy wiary. De-istami byli Diderot, Wolter. Ateizm - odrzuca istnienie Boga, uznaje tylko materię. Pogląd pojawił się w pismach fran-cuskiego filozofa przyrody Paula Holbacha. Empiryzm - jego prekursorem był angielski filozof Francis Bacon. Pogląd kładł nacisk na rolę doświadczenia w poznawaniu świata; preferował rozumowanie indukcyjne. Z empiry-zmem łączy się sensualizm. John Locke uważał, że rozum to nie zapisana karta i całą wiedzę człowiek gromadzi na podstawie obserwacji zewnętrznych (zmysłów) i wewnętrznych (refleksji). Wyłącznym motywem działania jest dążenie do szczęścia. Utylitaryzm - typowa postawa oświecenia, która za najwyższy cel jednostki uważała jej po-żytek. Każde działanie powinno dawać jak największe szczęście jak największej liczbie ludzi. Cech użytkowych nabierała literatura, której przypisywano wartości edukacyjne i wychowaw-cze. Utylitaryzm spowodowany był wiarą w człowieka jako wolną, rozumną jednostkę, wiarą że może on zbudować lepszą przyszłość. Z nurtem tym łączy się dydaktyzm mający na celu rozpowszechnienie literatury, również w niższych klasach społecznych. Za przykład stanowią „Bajki" Krasickiego, który w zwięzły i dobitny sposób wyrażają krytykę ustroju feudalnego, zachowań: próżności, głupoty, niesprawiedliwości. Publicystyka okresu Sejmu Wielkiego podkreśla patriotyzm, i to, że rozum może doprowadzić ojczyznę do dawnej potęgi. „Powrót posła" J. Niemcewicza przestrzega przed zdradą i doprowadzeniem do rozbioru kraju.

Nurty oświeceniowe

Materiały

Ludowy i romantyczny charakter ballad Mickiewicza 45. Ludowy i romantyczny charakter ballad A. Mickiewicza. Ballada wniosła do literatury zupełnie nowe spojrzenie na świat i człowieka. Określeniem tym nazywamy gatunek obejmujący pieśni o charakterze epickolirycznym, nasycone elementami dramatycznymi, opowiadające o niezwykłych wydarzeniach legendarnych lub historycznych. Rozróżnia się ball...

Co to jest dekadentyzm? Dekadentyzm - termin Teofila Gautiera - schyłkowość, uważano, iż kultura, cywilizacja i ludzka moralność dążą do upadku w świecie myśli kategoriami zysku i opłacalności. Postawa była mieszaniną pesymizmu, zwątpienia w celowość istnienia i negacji nauki, postępu. Deka-dent manifestował zanik chęci życia, biernie zdawał się na los. Stawiał sztukę ...

Młodzież w IIIcz Dziadów SPOŁECZEŃSTWO POLSKIE • młodzież Aresztowania najczęściej dotyczą młodzieży. Są oni świadomi tego co robią, są nieugięci, wierni ideałom, patrioci, solidarni, zawzięci. Dla niektórych z nich walka stała się częścią ich życia. Walczą do końca. Ich środowisko: bohaterskie, ludzie konsekwentnie potwierdzający swe ideały, wartości; w rękach...

Współczesny system zarządzania Współczesny nurt zarządzania System zarządzania zorientowany na wzrost wartości firmy dla akcjonariu¬szy wywarł w ostatnich piętnastu latach przemożny wpływ na strategie i sposób prowadzenia biznesu. Szczególnie widoczne jest to w korporacjach amerykańskich, które od potowy lat 80 konsekwentnie wdrażają zasady za¬rządzania ukierunkowa...

Przypowieści biblijne Nowego Testamentu Moralizatorski charakter przypowieści biblijnych Nowy Testament rozpoczynają cztery Ewangelie spisane przez Apostołów: Mateusza, Marka, Łukasza i Jana. Autorzy ukazują kolejne fakty z działalności Jezusa Chrystusa wśród ludzi, przede wszystkim opisują zdarzenia cudowne i przedstawiają naukę Mistrza zawartą najczęściej w formie przypowieści...

Cezary Baryka jako "młody gniewny" w "Przedwiośniu" W 1924 roku pisze Stanisław Żeromski \"Przedwiośnie\". Powieść składa się z trzech części: \"Szklane domy\", \"Nawłoć\" i \"Wiatr od wschodu\". Bohater powieści, Cezary Baryka przeżywa rewolucję w Rosji, traci rodziców i spokojny dom, przyjeżdża do Polski, \"której ani znał, ani pragnął\". Bierze udział w wojnie polsko-radzieckiej, po której prz...

Światopogląd aksjologiczny - wyjaśnienie ŚWIATOPOGLĄD AKSJOLOGICZNY, upowszechniany od kilku lat w środowiskach katolickich, akceptujących wartości, czerpane z heideggeryzujących scaleń twierdzeń egzystencjalizmu i fenomenologii, z głównych poglądów Kanta i Hegla, z zakwestionowań roli i dominacji intelektu w filozofii, pomijających klasyczną teologię na \'rzecz postaw irracjonalnych. ...

Nauka w życiu człowieka Nauka w życiu, człowiekowi jest bardzo pomocna, im więcej nowych rzeczy poznajemy, tym bardziej ciekawi nas świat i jego tajemnice. Po pierwsze, potwierdzeniem słów Paluszkiewicza jest historia życia jego ucznia – Andrzeja Radka. On żył według tych słów. Dzięki wytrwałej i rzetelnej pracy stał się człowiekiem wykształconym. Znaczył wiele ...