Norwid o sobie

A. "Klaskaniem mając obrzękłe prawice...": Norwid pisze tu o sobie i swoich odczuciach, przy czym nie jest to jedyny temat - drugi to perspektywiczne przedstawienie świata i ocena jego prawidłowości. "Treść" można następująco omówić: w świecie, w którym znudzony pieśniami lud domaga się czynu, w ojczyźnie, w której jest "laurowo i ciemno" ("laurowo" z pieśnią romantyczną,, "ciemno" - bo są czasy terroru, niewoli i niepewności), w takiej atmosferze pojawia się nowy poeta - Norwid. Jest samotny i nie rozumiany (nie naśladuje wielkich wieszczów i nie idzie ich drogą). Wędruje przez świat sam i oto, co ogląda: - ludzi zapatrzonych w przeszłość i tam tylko szukających wartości, - kobiety - sztuczne i fałszywe jak posągi, wierne salonowym konwenansom, - czas "przesytu i Niedzieli" - czyli bierności i lenistwa. Taki świat przemierza Norwid jako poeta - wędrowiec i poezja jego jest "obłędnym!... ależ - wielce rzeczywistym" pamiętnikiem. Poeta żywi jednak nadzieję, że jego wiersze - listy trafią do idealnej przyszłości i kończy tak charakterystycznym motywem: "syn - minie pismo, lecz ty spomnisz, wnuku" - miną pokolenia, zanim społeczność doceni twórczość Norwida. To proroctwo wypełniło się całkowicie. B. "Pielgrzym": Wiersz mówi o Norwidzie, lecz także o hierarchii wartości tego świata, o wyższości sfery duchowej nad sferą spraw materialnych. Norwid postrzega siebie jako pielgrzyma przez życie swoje i każdego z ludzi. Ośmiesza poglądy, które uzależniają wartość człowieka od ilości dóbr ziemskich, jakie posiada. Sam nie ma nic, a wielbłądzia skóra na sandały i namiot symbolizuje wieczną tułaczkę. Lecz zarazem ma bardzo wiele: należy do stanu "nad stanami", ponad płaskość dusz i poglądów, stan, który wartościami duszy sięga nieba i ma tyle ziemi, ile potrzeba jej, by wciąż dążyć do celu: "dopokąd" - czyli dokąd i po coś. Obywatel świata - Norwid przypomina, że człowiek na tym świecie jest tylko przechodniem i ma niewiele czasu, by spełnić swoją misję.