Szaleństwo Szaleństwo -1) choroba psychiczna; 2) postępowanie człowieka wykraczające poza ogólnie przyjęte normy, nie liczące się z niebezpieczeństwem; 3) postępo¬wanie człowieka ogarniętego wielką na¬miętnością (np. miłością, zazdrością, nienawiścią), irracjonalne i często de¬strukcyjne; szaleniec - wariat, furiat, narwaniec, człowiek nie panujący nad sobą i nie liczący się z okolicznościami. Mitologia - Herakles - w wywołanym przez Herę napadzie szału - zabija swoją żonę, Megarę, oraz dwójkę dzieci. By oczyścić się z winy, musiał wykonać dwanaście prac w służbie u Eurysteusza; - Medea - patrz: żona. Homer „Iliada" - 1) Achilles, po zwy¬cięskim pojedynku z Hektorem, opętany szałem nienawiści i chęcią pomszczenia Patroklesa, profanuje zwłoki Hektora, wlokąc je u swego rydwanu. Jego gniew i cierpienie są tak wielkie, że narusza on z dawna ustalone prawa. 2) Gdy po śmierci Achillesa jego zbroję przezna¬czono Odyseuszowi, rozgniewany Ajaks porąbał stado baranów, biorąc je za Greków. Kiedy oprzytomniał, po¬zbawił się życia ze wstydu. W. Szekspir „Sen nocy letniej" - Sza¬leństwa miłosne bohaterów realnych, ale także Tytanii, zostały wywołane eliksirem miłosnym Puka. Zakochani szukają się nawzajem w lesie ardeńs-kim, popełniają szereg niezamierzonych pomyłek, by wreszcie odnaleźć tę właś¬ciwą osobę. Najbardziej spektakularne jest szaleństwo Tytanii, która widzi w Spodku (rzemieślniku ateńskim) bóst¬wo i niezwykle przystojnego mężczyz¬nę, gdy ten ma przyprawioną oślą głowę. Patrz: sen. W. Szekspir „Hamlet" -1) Szaleństwo Hamleta jest sposobem na ukrycie jego prawdziwych myśli i zamiarów. Ham¬let, chcąc zmylić Klaudiusza, udaje eks-centryka niespełna rozumu, wypowiada się w enigmatyczny sposób. Wszyscy starają się zgłębić przyczynę i istotę takiego stanu rzeczy aż do chwili, gdy książę demaskuje się podczas przed¬stawienia na dworze. 2) Szaleństwo Ofelii spowodowane zostało nagłą śmie¬rcią jej ojca, ale także nieszczęśliwą miłością do Hamleta. Jego kulminacją jest scena obłędu, jedna z najsłynniej¬szych w dramacie. Oszalała Ofelia żeg¬na się z Gertrudą, Klaudiuszem i Laer-tesem, opowiada im o swej nieszczꜬliwej miłości, obdarowuje kwiatami o symbolicznym znaczeniu. W. Szekspir „Makbet" - Szalonymi można nazwać dwoje głównych bohate¬rów: Makbeta i jego żonę. Makbet, opętany żądzą władzy, dąży do jej utrzy¬mania kosztem innych ludzi, by w prze¬czuciu ostatecznej klęski przyrównać życie ludzkie do powieści idioty, gloś-nej, wrzaskliwej i nic nie znaczącej. Lady Makbet, pozornie silna i pewna siebie, traci zmysły nękana wyrzutami sumienia po zabójstwie Duncana. Wy¬imaginowana krew na jej rękach przy¬pomina o popełnionych zbrodniach. Umiera śmiercią samobójczą. W. Szekspir „Otello" - Scena zazdro¬ści, kiedy to Otello morduje Desdemo-nę, jest ukoronowaniem historii miłos¬nej tych dwojga. Sfingowane przez Ja-gona dowody niewierności Desdemony doprowadziły do szaleńczej zazdrości Otella, który mści się, dusząc swą żonę. Nie wyobrażając sobie dalszego życia bez niej, popełnia samobójstwo. J.W. Goethe „Cierpienia młodego Wertera" - patrz: miłość trudna, samo¬bójstwo. G.G. Byron „Giaur" - patrz: miłość i śmierć. A. Mickiewicz „Romantyczność" - Bohaterka liryczna ballady to dziew¬czyna oszalała po śmierci ukochanego. Dla Karusi czas zatrzymał się w miejs¬cu: Jaśko nadal żyje, przychodzi nocą do jej chaty. Rzeczywistość tę ogląda Karu-sia przed oczyma duszy swojej, ale zgro¬madzony wokół lud nie wątpi w praw¬dziwość jej widzenia. Szaleństwo po¬traktowane zostało tutaj jako inny, głęb¬szy sposób odczuwania i widzenia świa¬ta, daleko wykraczający poza rozumowe i doświadczalne poznanie. A. Mickiewicz „Dziady" c/. IV - Sza¬leństwo Gustawa wynika nie tylko z nie¬szczęśliwej miłości do Maryli; pogłębia je kara, jaką oszalały kochanek musi ponieść za odebranie sobie życia (coro¬czny powrót do świata żywych i przeży¬wanie na nowo tragedii miłosnej). Sza¬leństwo Gustawa ściera się z racjonaliz¬mem Księdza, a tragiczny kochanek stara się udowodnić, że głębokie od¬czucie jest jedynym prawdziwym sposo¬bem przeżywania świata. J. Słowacki „Kordian" - Przebywając w domu wariatów, Kordian widzi dwóch szaleńców, którzy przypominają mitologicznego Atlasa, dźwigającego na swych barkach świat, i Chrystusa rozpiętego na krzyżu. Według Doktora (Szatana) ich zachowanie można poró¬wnać z czynem Kordiana, który nie zważając na nic, próbował zabić cara. Sens poczynań wszystkich szaleńców jest, według Doktora, taki sam i nie prowadzi do niczego. M. Shelley „Frankenstein" - Zdolny naukowiec, doktor Frankenstein, opęta¬ny jest myślą walki ze śmiercią. W swym szaleństwie posuwa się do stworzenia istoty z martwych tkanek ludzkich. Okazuje się ona potworem. Prawdziwe szaleństwo Frankensteina zaczyna się jednak wtedy, gdy jego twór, wzbudzający przerażenie wśród ludzi, odrzucony przez wszystkich, nisz¬czy życie swego demiurgosa (zabija jego siostrę i żonę). Przesłanie tej po¬wieści jest jednoznaczne: człowiek nie powinien łamać wszelkich barier ani też próbować przejąć kompetencji Boga. Z. Krasiński „Nie-Boska komedia" - Szaleństwo Marii (żony) zaczyna się, gdy Henryk opuszcza dom. Oszalała Maria twierdzi, że jest poetką i że poetą będzie także jej syn. W domu wariatów, gdzie po raz ostatni spotyka się z Mꬿem, doznaje profetycznej wizji świata, gdyby Bóg oszalal Ten katastroficzny obraz pokrywa się w pełni z tym, co ujrzy hrabia Henryk w czasie rewolucji. Patrz: rewolucja. Ch. Bronte „Dziwne losy Jane Eyre" - Żona pana Rochestera, zamknięta na strychu Thornfield Hali, od lat cierpi na zaburzenia umysłowe na tle dziedzicz¬nym. Bronte przedstawia swą bohaterkę jako kobietę pozbawioną jakichkolwiek odruchów ludzkich, przypominającą dziką bestię, niszczącą wszystko wokół siebie. Jednocześnie, z prawnego punktu widzenia, pozostaje ona nadal jedyną żoną Rochestera, który nie może pono¬wnie założyć rodziny i ułożyć sobie życia. E. Bronte „Wichrowe Wzgórza" - Heathcliff i Kathy to bohaterowie szaleni z miłości, nieokiełznani i destrukcyjni. By być ze sobą, potrafią stawić czoła wszelkim przeciwnościom. Szaleństwo Heathcliffa pogłębia się po śmierci uko¬chanej. Chory z miłości i rozpaczy, pałający żądzą zemsty, przypomina bar¬dziej Szatana niż człowieka. E.A. Poe „Opowieści niesamowite" - Ulubionymi bohaterami Poego są neuro¬tycy zmorzeni chorobą bądź uzależnieni od alkoholu i narkotyków (jak sam autor opowiadań). Dopuszczają się oni szere¬gu czynów niezgodnych z prawem i za-sadami etycznymi: mordują w afekcie („Czarny kot"), uwalniają się od obsesji przez zbrodnię („Zagłada Domu Usherów", „Berenice"), uśmiercają innych dla własnego spokoju. Świat „Opowie¬ści..." przypomina wizję człowieka cho¬rego umysłowo, który nie panuje nad wydarzeniami (niemożność odróżnienia rzeczywistości od majaków), a jego czyny wymykają mu się spod kontroli. Powodem tego jest najczęściej przedaw¬kowanie używek, które prowadzi do dewiacji. E. Zola „Nana" - Powodem szaleństwa erotycznego, jakie opanowało wyższe sfery Paryża, jest Nana i jej niezwykły wpływ na mężczyzn. Najdobitniejszym tego przykładem może być jej romans z hrabią Muffatem, dotychczas religij¬nym i szanowanym człowiekiem. Opę-tany przez Nanę, nie tylko traci majątek na jej zachcianki, lecz także ulega jej najbardziej perwersyjnym pragnieniom. Pożądanie zaślepia go tak bardzo, iż przestaje liczyć się z obowiązującymi normami etycznymi i społecznymi. F.M. Dostojewski „Zbrodnia i kara" - Wyrzuty sumienia po zamordowaniu lichwiarki doprowadzają Raskolnikowa do załamania psychicznego i choroby fizycznej. Myśli bohatera, a także jego wypowiedzi, przypominają niekiedy majaczenie w malignie. Szaleństwem jest także postępowanie Swidrygajłowa, który całkowicie ulega swoim namięt¬nościom, posuwając się nawet do zbro¬dni (został oskarżony o zgwałcenie nie-widomej dziewczynki). Brak jakiego- kolwiek morale powoduje, iż staje się on człowiekiem wynaturzonym, dewian¬tem. Z. Nałkowska „Granica" - Justyna Bogutówna po usunięciu ciąży, prze¬chodzi okres ciężkiej depresji psychicz¬nej. Nękana wyrzutami sumienia, ob¬winia także Zenona Ziembiewicza (u-statkowanego, posiadającego własną ro¬dzinę) za swoje nieszczęścia. Jej niena¬wiść przeradza się w obsesję (nieustan¬nie obserwuje jego dom, śledzi żonę i dziecko), która doprowadzi do próby morderstwa. F.S. Fitzgerald „Czuła jest noc" - Ni- cole, najpierw pacjentka, a potem żona doktora psychiatrii, od dziecka cierpi na zaburzenia psychiczne wywołane kazi¬rodczym związkiem z ojcem. Jako doro¬sła kobieta nie tylko nie sprawdza się jako żona, ale też jako matka. Jej neuro¬tyczny charakter, zmienność nastrojów i niemożność zaangażowania emocjo¬nalnego doprowadzą do rozpadu całej rodziny. M.A. Bułhakow „Mistrz i Małgorza¬ta" -1) W realiach radzieckich szaleństwem może być wszystko, co choć w mi¬nimalnym stopniu narusza zasady mate¬rializmu dialektycznego. Do domu wa¬riatów trafiają: niepokorny pisarz (Mistrz), młody poeta, który twierdzi, że spotkał zagranicznego konsultanta-jas¬nowidza (Iwan Bezdomny), administ-rator-łapówkarz nieustannie śniący o podłożonych mu dolarach (Bosy) czy konferansjer, który obawia się, że zno¬wu urwą mu głowę (Żorż Bengalski). Co ciekawe jednak, klinika psychiatryczna jest jedynym normalnym i spokojnym miejscem w Moskwie. Tutaj można swobodnie wypowiadać swoje poglądy i nie obawiać się aresztowania. 2) Sza¬leńcza decyzja Małgorzaty o przystaniu na służbę do Wolanda (Szatana) podyk¬towana była miłością do Mistrza i cier-pieniem po jego stracie. Małgorzata bez wahania opuszcza swój luksusowy dom i kochającego ją męża, by wejść w pakt z diabłem, ponieważ tym samym może uratować Mistrza. J. Iwaszkiewicz „Matka Joanna od Aniołów" - patrz zło. A. Camus „Renegat albo umysł zmą¬cony" - Bohaterem opowiadania jest misjonarz, który dostał się w ręce prymi¬tywnego pustynnego plemienia. Okale¬czony, zmuszony do wyznawania kultu pogańskich bożków, staje się fanaty¬kiem nowego wyznania. Ten szalony neofita religii zła i śmierci stawia sobie za punkt honoru obronę nowej wiary, nawet kosztem zabijania niewinnych ludzi. * Szalona głowa/pałka - człowiek nieobliczalny, pomyleniec. * Dni szalone - zapusty, miesopusty. * „Człowiek zupełnie nie tknięty szałem nie wejdzie do świątyni muz." (Platon) * „Choć to szaleństwo, jest w nim jednak metoda". (W. Szekspir) * „Kupimy szaleństwo z dobrą metodą!" (J. Ipohorska) * , Jest rzeczą zachwycającą, że w wielko¬ści każdego z geniuszy znajduje się zawsze ziarno szaleństwa". • (Molier) * „Odwaga jest właściwie najpiękniejszym rodzajem szaleństwa". (S. Fleszarowa-Muskat) * „Na przekór naszemu dążeniu do rozsądku nieszczęsne serce ludzkie pozostanie zawsze we władzy szaleństwa". (E. Zola) * „W gruncie rzeczy to, że drugiego zamkniesz w domu wariatów, nic nie mówi o twoim rozumie". (F. M. Dostojewski) * „Kto żyje bez szaleństwa, mniej jest rozsądny niż mniema". (F. de La Rochefoucauld) * „Potrafimy zrozumieć rozpacz szaleńców, lecz nie ich śmiech". (L. Bunuel) * „Wariat ma swoje motywy, człowiek normalny częstokroć nie ma żadnych godnych uwagi". (S. Kisielewski) * „Świat jest to szaleństwo pewnego Supermózgu, co się na własnym tle wściekł w sposób bezkresny". (S. Lem)
Motyw szaleństwa w literaturze
Szaleństwo Szaleństwo -1) choroba psychiczna; 2) postępowanie człowieka wykraczające poza ogólnie przyjęte normy, nie liczące się z niebezpieczeństwem; 3) postępo¬wanie człowieka ogarniętego wielką na¬miętnością (np. miłością, zazdrością, nienawiścią), irracjonalne i często de¬strukcyjne; szaleniec - wariat, furiat, narwaniec, człowiek nie panujący nad sobą i nie liczący się z okolicznościami. Mitologia - Herakles - w wywołanym przez Herę napadzie szału - zabija swoją żonę, Megarę, oraz dwójkę dzieci. By oczyścić się z winy, musiał wykonać dwanaście prac w służbie u Eurysteusza; - Medea - patrz: żona. Homer „Iliada" - 1) Achilles, po zwy¬cięskim pojedynku z Hektorem, opętany szałem nienawiści i chęcią pomszczenia Patroklesa, profanuje zwłoki Hektora, wlokąc je u swego rydwanu. Jego gniew i cierpienie są tak wielkie, że narusza on z dawna ustalone prawa. 2) Gdy po śmierci Achillesa jego zbroję przezna¬czono Odyseuszowi, rozgniewany Ajaks porąbał stado baranów, biorąc je za Greków. Kiedy oprzytomniał, po¬zbawił się życia ze wstydu. W. Szekspir „Sen nocy letniej" - Sza¬leństwa miłosne bohaterów realnych, ale także Tytanii, zostały wywołane eliksirem miłosnym Puka. Zakochani szukają się nawzajem w lesie ardeńs-kim, popełniają szereg niezamierzonych pomyłek, by wreszcie odnaleźć tę właś¬ciwą osobę. Najbardziej spektakularne jest szaleństwo Tytanii, która widzi w Spodku (rzemieślniku ateńskim) bóst¬wo i niezwykle przystojnego mężczyz¬nę, gdy ten ma przyprawioną oślą głowę. Patrz: sen. W. Szekspir „Hamlet" -1) Szaleństwo Hamleta jest sposobem na ukrycie jego prawdziwych myśli i zamiarów. Ham¬let, chcąc zmylić Klaudiusza, udaje eks-centryka niespełna rozumu, wypowiada się w enigmatyczny sposób. Wszyscy starają się zgłębić przyczynę i istotę takiego stanu rzeczy aż do chwili, gdy książę demaskuje się podczas przed¬stawienia na dworze. 2) Szaleństwo Ofelii spowodowane zostało nagłą śmie¬rcią jej ojca, ale także nieszczęśliwą miłością do Hamleta. Jego kulminacją jest scena obłędu, jedna z najsłynniej¬szych w dramacie. Oszalała Ofelia żeg¬na się z Gertrudą, Klaudiuszem i Laer-tesem, opowiada im o swej nieszczꜬliwej miłości, obdarowuje kwiatami o symbolicznym znaczeniu. W. Szekspir „Makbet" - Szalonymi można nazwać dwoje głównych bohate¬rów: Makbeta i jego żonę. Makbet, opętany żądzą władzy, dąży do jej utrzy¬mania kosztem innych ludzi, by w prze¬czuciu ostatecznej klęski przyrównać życie ludzkie do powieści idioty, gloś-nej, wrzaskliwej i nic nie znaczącej. Lady Makbet, pozornie silna i pewna siebie, traci zmysły nękana wyrzutami sumienia po zabójstwie Duncana. Wy¬imaginowana krew na jej rękach przy¬pomina o popełnionych zbrodniach. Umiera śmiercią samobójczą. W. Szekspir „Otello" - Scena zazdro¬ści, kiedy to Otello morduje Desdemo-nę, jest ukoronowaniem historii miłos¬nej tych dwojga. Sfingowane przez Ja-gona dowody niewierności Desdemony doprowadziły do szaleńczej zazdrości Otella, który mści się, dusząc swą żonę. Nie wyobrażając sobie dalszego życia bez niej, popełnia samobójstwo. J.W. Goethe „Cierpienia młodego Wertera" - patrz: miłość trudna, samo¬bójstwo. G.G. Byron „Giaur" - patrz: miłość i śmierć. A. Mickiewicz „Romantyczność" - Bohaterka liryczna ballady to dziew¬czyna oszalała po śmierci ukochanego. Dla Karusi czas zatrzymał się w miejs¬cu: Jaśko nadal żyje, przychodzi nocą do jej chaty. Rzeczywistość tę ogląda Karu-sia przed oczyma duszy swojej, ale zgro¬madzony wokół lud nie wątpi w praw¬dziwość jej widzenia. Szaleństwo po¬traktowane zostało tutaj jako inny, głęb¬szy sposób odczuwania i widzenia świa¬ta, daleko wykraczający poza rozumowe i doświadczalne poznanie. A. Mickiewicz „Dziady" c/. IV - Sza¬leństwo Gustawa wynika nie tylko z nie¬szczęśliwej miłości do Maryli; pogłębia je kara, jaką oszalały kochanek musi ponieść za odebranie sobie życia (coro¬czny powrót do świata żywych i przeży¬wanie na nowo tragedii miłosnej). Sza¬leństwo Gustawa ściera się z racjonaliz¬mem Księdza, a tragiczny kochanek stara się udowodnić, że głębokie od¬czucie jest jedynym prawdziwym sposo¬bem przeżywania świata. J. Słowacki „Kordian" - Przebywając w domu wariatów, Kordian widzi dwóch szaleńców, którzy przypominają mitologicznego Atlasa, dźwigającego na swych barkach świat, i Chrystusa rozpiętego na krzyżu. Według Doktora (Szatana) ich zachowanie można poró¬wnać z czynem Kordiana, który nie zważając na nic, próbował zabić cara. Sens poczynań wszystkich szaleńców jest, według Doktora, taki sam i nie prowadzi do niczego. M. Shelley „Frankenstein" - Zdolny naukowiec, doktor Frankenstein, opęta¬ny jest myślą walki ze śmiercią. W swym szaleństwie posuwa się do stworzenia istoty z martwych tkanek ludzkich. Okazuje się ona potworem. Prawdziwe szaleństwo Frankensteina zaczyna się jednak wtedy, gdy jego twór, wzbudzający przerażenie wśród ludzi, odrzucony przez wszystkich, nisz¬czy życie swego demiurgosa (zabija jego siostrę i żonę). Przesłanie tej po¬wieści jest jednoznaczne: człowiek nie powinien łamać wszelkich barier ani też próbować przejąć kompetencji Boga. Z. Krasiński „Nie-Boska komedia" - Szaleństwo Marii (żony) zaczyna się, gdy Henryk opuszcza dom. Oszalała Maria twierdzi, że jest poetką i że poetą będzie także jej syn. W domu wariatów, gdzie po raz ostatni spotyka się z Mꬿem, doznaje profetycznej wizji świata, gdyby Bóg oszalal Ten katastroficzny obraz pokrywa się w pełni z tym, co ujrzy hrabia Henryk w czasie rewolucji. Patrz: rewolucja. Ch. Bronte „Dziwne losy Jane Eyre" - Żona pana Rochestera, zamknięta na strychu Thornfield Hali, od lat cierpi na zaburzenia umysłowe na tle dziedzicz¬nym. Bronte przedstawia swą bohaterkę jako kobietę pozbawioną jakichkolwiek odruchów ludzkich, przypominającą dziką bestię, niszczącą wszystko wokół siebie. Jednocześnie, z prawnego punktu widzenia, pozostaje ona nadal jedyną żoną Rochestera, który nie może pono¬wnie założyć rodziny i ułożyć sobie życia. E. Bronte „Wichrowe Wzgórza" - Heathcliff i Kathy to bohaterowie szaleni z miłości, nieokiełznani i destrukcyjni. By być ze sobą, potrafią stawić czoła wszelkim przeciwnościom. Szaleństwo Heathcliffa pogłębia się po śmierci uko¬chanej. Chory z miłości i rozpaczy, pałający żądzą zemsty, przypomina bar¬dziej Szatana niż człowieka. E.A. Poe „Opowieści niesamowite" - Ulubionymi bohaterami Poego są neuro¬tycy zmorzeni chorobą bądź uzależnieni od alkoholu i narkotyków (jak sam autor opowiadań). Dopuszczają się oni szere¬gu czynów niezgodnych z prawem i za-sadami etycznymi: mordują w afekcie („Czarny kot"), uwalniają się od obsesji przez zbrodnię („Zagłada Domu Usherów", „Berenice"), uśmiercają innych dla własnego spokoju. Świat „Opowie¬ści..." przypomina wizję człowieka cho¬rego umysłowo, który nie panuje nad wydarzeniami (niemożność odróżnienia rzeczywistości od majaków), a jego czyny wymykają mu się spod kontroli. Powodem tego jest najczęściej przedaw¬kowanie używek, które prowadzi do dewiacji. E. Zola „Nana" - Powodem szaleństwa erotycznego, jakie opanowało wyższe sfery Paryża, jest Nana i jej niezwykły wpływ na mężczyzn. Najdobitniejszym tego przykładem może być jej romans z hrabią Muffatem, dotychczas religij¬nym i szanowanym człowiekiem. Opę-tany przez Nanę, nie tylko traci majątek na jej zachcianki, lecz także ulega jej najbardziej perwersyjnym pragnieniom. Pożądanie zaślepia go tak bardzo, iż przestaje liczyć się z obowiązującymi normami etycznymi i społecznymi. F.M. Dostojewski „Zbrodnia i kara" - Wyrzuty sumienia po zamordowaniu lichwiarki doprowadzają Raskolnikowa do załamania psychicznego i choroby fizycznej. Myśli bohatera, a także jego wypowiedzi, przypominają niekiedy majaczenie w malignie. Szaleństwem jest także postępowanie Swidrygajłowa, który całkowicie ulega swoim namięt¬nościom, posuwając się nawet do zbro¬dni (został oskarżony o zgwałcenie nie-widomej dziewczynki). Brak jakiego- kolwiek morale powoduje, iż staje się on człowiekiem wynaturzonym, dewian¬tem. Z. Nałkowska „Granica" - Justyna Bogutówna po usunięciu ciąży, prze¬chodzi okres ciężkiej depresji psychicz¬nej. Nękana wyrzutami sumienia, ob¬winia także Zenona Ziembiewicza (u-statkowanego, posiadającego własną ro¬dzinę) za swoje nieszczęścia. Jej niena¬wiść przeradza się w obsesję (nieustan¬nie obserwuje jego dom, śledzi żonę i dziecko), która doprowadzi do próby morderstwa. F.S. Fitzgerald „Czuła jest noc" - Ni- cole, najpierw pacjentka, a potem żona doktora psychiatrii, od dziecka cierpi na zaburzenia psychiczne wywołane kazi¬rodczym związkiem z ojcem. Jako doro¬sła kobieta nie tylko nie sprawdza się jako żona, ale też jako matka. Jej neuro¬tyczny charakter, zmienność nastrojów i niemożność zaangażowania emocjo¬nalnego doprowadzą do rozpadu całej rodziny. M.A. Bułhakow „Mistrz i Małgorza¬ta" -1) W realiach radzieckich szaleństwem może być wszystko, co choć w mi¬nimalnym stopniu narusza zasady mate¬rializmu dialektycznego. Do domu wa¬riatów trafiają: niepokorny pisarz (Mistrz), młody poeta, który twierdzi, że spotkał zagranicznego konsultanta-jas¬nowidza (Iwan Bezdomny), administ-rator-łapówkarz nieustannie śniący o podłożonych mu dolarach (Bosy) czy konferansjer, który obawia się, że zno¬wu urwą mu głowę (Żorż Bengalski). Co ciekawe jednak, klinika psychiatryczna jest jedynym normalnym i spokojnym miejscem w Moskwie. Tutaj można swobodnie wypowiadać swoje poglądy i nie obawiać się aresztowania. 2) Sza¬leńcza decyzja Małgorzaty o przystaniu na służbę do Wolanda (Szatana) podyk¬towana była miłością do Mistrza i cier-pieniem po jego stracie. Małgorzata bez wahania opuszcza swój luksusowy dom i kochającego ją męża, by wejść w pakt z diabłem, ponieważ tym samym może uratować Mistrza. J. Iwaszkiewicz „Matka Joanna od Aniołów" - patrz zło. A. Camus „Renegat albo umysł zmą¬cony" - Bohaterem opowiadania jest misjonarz, który dostał się w ręce prymi¬tywnego pustynnego plemienia. Okale¬czony, zmuszony do wyznawania kultu pogańskich bożków, staje się fanaty¬kiem nowego wyznania. Ten szalony neofita religii zła i śmierci stawia sobie za punkt honoru obronę nowej wiary, nawet kosztem zabijania niewinnych ludzi. * Szalona głowa/pałka - człowiek nieobliczalny, pomyleniec. * Dni szalone - zapusty, miesopusty. * „Człowiek zupełnie nie tknięty szałem nie wejdzie do świątyni muz." (Platon) * „Choć to szaleństwo, jest w nim jednak metoda". (W. Szekspir) * „Kupimy szaleństwo z dobrą metodą!" (J. Ipohorska) * , Jest rzeczą zachwycającą, że w wielko¬ści każdego z geniuszy znajduje się zawsze ziarno szaleństwa". • (Molier) * „Odwaga jest właściwie najpiękniejszym rodzajem szaleństwa". (S. Fleszarowa-Muskat) * „Na przekór naszemu dążeniu do rozsądku nieszczęsne serce ludzkie pozostanie zawsze we władzy szaleństwa". (E. Zola) * „W gruncie rzeczy to, że drugiego zamkniesz w domu wariatów, nic nie mówi o twoim rozumie". (F. M. Dostojewski) * „Kto żyje bez szaleństwa, mniej jest rozsądny niż mniema". (F. de La Rochefoucauld) * „Potrafimy zrozumieć rozpacz szaleńców, lecz nie ich śmiech". (L. Bunuel) * „Wariat ma swoje motywy, człowiek normalny częstokroć nie ma żadnych godnych uwagi". (S. Kisielewski) * „Świat jest to szaleństwo pewnego Supermózgu, co się na własnym tle wściekł w sposób bezkresny". (S. Lem)
Materiały
Ignacy Krasicki jako twórca - sposób poetyckiej perswazji
Najwybitniejszy pisarz, poeta i publicysta polskiego oświecenia, Ignacy Krasicki, pochodził ze zubożałej rodziny magnackiej. Urodził się 3 lutego 1735 roku w Dubiecku nad Sanem, a zmarł 14 marca 1801 roku. W latach 1743 - 1750 uczęszczał do szkół jezuickich we Lwowie. Od roku 1751 do 1754 przebywał w seminarium misjonarzy w Warszawie, a następni...
Obrazy okrucieństwa wojny w literaturze
Literackie obrazy okrucieństwa wojny w literaturze dawnej i współczesnej.
Z obrazami wojny możemy się spotkać w wielu utworach literackich różnych epok, od starożytności aż po czasy współczesne. Związane jest to z tym, że wojny toczyły się od najdawniejszych czasów, zaś literatura była jak gdyby „zwierciadłem” rzeczywistości. Wojn...
Czynniki wpływające na powstanie "Zielonego balonika"
1.Czynniki wpływające na powstanie „Zielonego balonika”.
Pochodzenie „Zielonego balonika” było przede wszystkim malarskie. Bo też w Akademii Sztuk Pięknych, zaszły w owej dobie wielkie przemiany. Po śmierci Matejki, mimo żalu, jaki obudził zgon genialnego malarza, Akademia zakwitła nowym życiem. Przedtem obowiązywały g...
Geneza historyczno-filozoficzna baroku
Geneza historyczno - filozoficzna:
• teoria Kartezjusza, powstanie racjonalizmu
„Cogito ergo sum” - myślę więc jestem
zmysły mają znaczenie wyłącznie praktyczne, funkcję poznania spełnia tylko rozum
• empiryzm - doświadczenie
• sensualizm - źródłem poznania są zmysły
• racjonalizm - teoria poznania, nie...
Co to jest dadaizm?
Programowy prymitywizm jêzyka - od dzieciêcego dada.(zabawka) Nieraz wrêcz ca³kowita niezrozumia³oœæ; wiersze oparte tylko na skojarzeniach fonetycznych, lub wiersze obrazki.
Dadaizm pojmowa³ sztukê jako improwizowana zabawê pe³n¹ fantazji i dowcipu (absurdalnego).
Dadaiœci twórc...
Miejsce analizy w systemie
MIEJSCE ANALIZY W SYSTEMIE
Analiza działalności przedsiębiorstwa w gospodarce rynkowej powinna obejmować:
analizę otoczenia p.,
analizę ekonomiczną.
ANALIZA OTOCZENIA dotyczy bieżących i przyszłych warunków funkcjonowa-nia p. Ma na celu rozpoznanie szans i zagrożeń wynikających z otoczenia oraz określenie na tej podstawie silnych i słabych j...
Charakterystyka klasy robotniczej w "Ludziach bezdomnych"
Język klasy robotniczej
Grupy nie formalne to te co oficjalnie nie istnieją
Żargon to język charakterystyczny dla danego środowiska
Gwara fleksyjna - zmiany w końcówkach (dzieciami - dziećmi)
Gwara leksykalna - odmienne znaczenie specyficznego słownictwa (Bryndza = bieda, facet = mężczyzna, drynda=dorożka, tachać=włóczyć, zruga...
"Lalka" jako powieść o kryzysie ideologii romantycznej i pozytywistycznej
Uzasadnij, że „Lalka” B. Prusa jest powieścią o kryzysie dwóch ideologii: romantycznej i pozytywistycznej.
„Lalka to powieść o trzech pokoleniach idealistów. Nie zapominajmy, że pierwotnie powieść miała nosić tytuł „Trzy pokolenia” i udowodnić tym samym bankructwo ideologii romantycznej i pozytywistycznej wobec ro...