Motyw nieśmiertelności w literaturze

Nieśmiertelność Nieśmiertelność - Niepodleganie śmie¬rci, wieczne życie. Kultura zna różne formy nieśmiertelności. Nieśmiertelni są bogowie, nieśmiertelność może zys¬kać człowiek przez zjednoczenie z bóst¬wem, ale także dzięki swoim dziełom. Nieśmiertelność może mieć wreszcie formę wiecznej egzystencji fizycznej. Biblia (ST) - 1) W środku biblijnego raju rosło drzewo życia, którego owoce udzielały nieśmiertelności. 2) Podczas spotkania z Mojżeszem Bóg mówi o so¬bie Jestem, który jestem. Oznacza to wieczne trwanie Stwórcy niejako poza czasem - zawsze był, zawsze jest, za¬wsze będzie. Biblia (NT) - 1) Chrystus mówi: Kto wierzy we mnie, ten ma życie wieczne. Choćby i umarł, będzie żyl na wieki. Człowiek zyskuje nieśmiertelność przez zjednoczenie z Chrystusem. Nie jest to jednak nieśmiertelność fizycznego ist¬nienia, lecz nieśmiertelność duszy. 2) W Apokalipsie pojawia się wizja Nowe¬go Jeruzalem, w którym znajduje się aleja drzew życia. Ma to symbolizować nieśmiertelność mieszkańców bożego miasta. Mitologia - 1) Bogowie olimpijscy są nieśmiertelni, ponieważ spożywają ab-rozję i piją nektar. Ich trwanie nie jest jednak usytuowane poza czasem - mieli swój początek, narodzili się tak jak rodzą się ludzie. 2) Uwolniony przez Heraklesa Prometeusz zyskuje nieśmier¬telność, którą „przekazuje" mu ciężko ranny centaur Chejron. Ten dar musi jednak zostać potwierdzony przez Ze¬usa. By zyskać przychylność ojca bo¬gów i ludzi, Prometeusz wyjawia mu tajemnicę przyszłości - ujawnia imię tego, kto będzie chciał Gromowładnego pozbawić władzy. Wówczas Zeus zga¬dza się na nieśmiertelność tytana. 3) Herakles zostaje wzięty na Olimp z płonącego stosu, na którym złożono go, bo nie był w stanie znosić dłużej cierpień powodowanych przez „szatę Dejaniry". W siedzibie bogów poślubia Hebe, boginię młodości i wdzięku, staje się jednym z nieśmiertelnych. 4) Eos- -Jutrzenka wyjednała u Zeusa nieśmier¬telność dla swojego ukochanego - Tito-nosa. Zapomniała jednak poprosić także o wieczną młodość i potem z rozpaczą patrzyła, jak kochanek starzeje się, cier¬piąc na różne choroby. Wreszcie miło¬sierni bogowie zamienili nieszczęśnika w świerszcza. Safona „Pogarda dla nie znającej po¬ezji" - Twórczość poetycka zapewnia pamięć u ludzi, więc pewną formę nie-śmiertelności. Patrz: artysta słowa. Horacy „Exegi monumentum aere pe-rennius" (Carm.111,30) - patrz: auto-tematyzm. Horacy „Non usitata" (Carm. XX, II) - Dumne wyznanie poety, który jest świadom swej wartości, porównuje swo¬ją twórczość do ikaryjskich lotów, przy-wołuje symbol łabędzia (ptaka, którego łączono z Apollinem), wyraża wiarę, że jego twórczość będzie powszechnie znana i żyć będzie wiecznie (symbol Styksu, którego wody zapewniały nieśmiertelność), a wraz z nią pamięć o twórcy. Żywoty świętych - Umartwianie się, poświęcenie życia Bogu są środkami do zdobycia życia wiecznego w niebie (np. „Legenda o św. Aleksym). „Legenda o Żydzie - Wiecznym Tuła¬czu" - Podczas drogi krzyżowej Żyd Ahaswer plunął w twarz Jezusa. Został za to przeklęty przez Boga i skazany na wieczną tułaczkę. Wędruje przez wieki i co jakiś czas w jakiejś części świata daje się poznać. J. Dantyszek „Poeta poleca Zygmun¬towi «Pieśń weselną na ślub Zygmun¬ta z Barbarą»" - patrz autotematyzm. J. Kochanowski „Ku Muzom" - patrz: autotematyzm. J. Kochanowski „Muza" - Nagrodą dla poety nie są zaszczyty, których świat mu skąpi. Pamięć u potomnych i nieśmier¬telność, którą daje poezja, ważniejsze są od wszelkich dóbr materialnych. Patrz też: artysta słowa. J. Kochanowski „Pieśń o dobrej sła¬wie" (Pieśń XIX ks. II) - Nieśmiertel¬ność zapewnia człowiekowi dobra sla-wa, a tę można zyskać, wiernie służąc ojczyźnie w zgodzie z własnymi zdol¬nościami i umiejętnościami. J. Kochanowski Pieśń XXIV ks. II - (Niezwykłym i nie leda piórem opat¬rzony...) - patrz: autotematyzm, po¬dróż/wędrówka. D. Naborowski „Do Anny" - Z czasem wszytko przemija, ale miłość jest nie¬śmiertelna. Ona jedna wszytkim czasom na despekt nigdy nie ustanie. D. Naborowski „Cnota grunt wszyt-kiemu" - Przemija wszystko, wszelkie dobra materialne, wszelkie zaszczyty. Wieczne i nieśmiertelne są cnota i sła¬wa, która z cnoty ptynie. To jest praw¬dziwe i niezniszczalne bogactwo. W. Szekspir „Sonety" - Wiersze, w których Szekspir opiewa urodę tajem¬niczego młodzieńca - pokonają czas. Dzięki sonetom piękny chłopiec stanie się nieśmiertelny - upływ lat nie zdoła zmienić utrwalonego w poezji obrazu. J. Swift „Podróże Guliwera" - Pod¬czas swoich wędrówek Guliwer trafia do krainy, w której wśród śmiertelników żyją także nieśmiertelni. Kiedy rodzi się dziecko noszące piętno nieśmiertelno¬ści, jego rodzina pogrąża się w roz¬paczy. Nikt nie wita narodzin nieśmier¬telnego z radością, ponieważ oznacza to straszliwy los. Ów człowiek skazany jest na wieczną egzystencję bez wiecz¬nej młodości, starzeje się jak każdy i po upływie wielu lat jego życie staje się wegetacją nie czującej rośliny, pozba¬wionej świadomości. A. Mickiewicz „Sonety krymskie" -„Ajudah" - Poeta tworzy nieśmiertelne pieśni, z których przyszłe pokolenia wiją ozdobę jego skroni, laurowy wie¬niec nieśmiertelnej sławy. Patrz też: artysta słowa. A, Mickiewicz „Dziady" cz. III - Kon¬rad jako poeta-wieszcz nieśmiertelność czuje, nieśmiertelność tworzy, przez co staje się równy Bogu. A. Dumas , Józef Balsamo" - Tytuło¬wy bohater (zwany inaczej Cagliostro) to mag, uczony i słynny podróżnik. Już w starożytności posiadł wiedzę tajemną i znalazł receptę na eliksir życia. Czytel¬nik poznaje go, gdy przebywa we Fran¬cji Ludwika XVI (XVIII wiek). W. Polidori „Wampir" - Wampir to stwór, który zyskuje nieśmiertelność dzięki piciu krwi ludzi, zawierającej ekstrakt życia. Jego nieśmiertelne ist¬nienie jest jednak dość kruche - można go zniszczyć, przebijając osikowym koł¬kiem albo wystawiając na działanie pro¬mieni słonecznych. B. Stoker „Dracula" - patrz: rycerz, zjawy - upiory - wampiry. J. Lechoń „Toast" - patrz: pogrzeb. J. L. Borges „Nieśmiertelny" - Nar¬rator opowiadania trafia do krainy nie¬śmiertelnych. Spotyka tam Homera, który mówi mu, że nieśmiertelność od¬biera sens ludzkiemu życiu. W obliczu śmierci każdy czyn człowieka, każda radość i każdy smutek nabierają znacze¬nia. Nieśmiertelność sprawia, że wszyst¬ko staje się nieistotne, bo wszystko można odłożyć na później. Sami nie¬śmiertelni są prymitywnymi troglodyta¬mi - Homer zapomniał nawet greki i z trudem mówi językiem, który uczynił w swoich epopejach doskonałym środ¬kiem wyrażania myśli. A. Rice „Wywiad z wampirem" - Mło¬dy plantator z Południa, Luis, zostaje „zwampiryzowany" przez pełnego de-monicznego uroku Lestata. Zyskuje w ten sposób nieśmiertelność, którą musi podtrzymywać przez picie krwi żywych istot. Niestety, jego wieczna egzystencja nie jest szczęściem, ale przekleństwem, ponieważ nie dość, że musi zabijać, by żyć, to jeszcze skazany jest na wieczne istnienie w świecie mroku - promienie słoneczne są dla niego zabójcze. * „Życie wieczne byłoby tak samo uciążliwe, jak nie spać całe życie". (A. P. Czechów) * „Powiedz coś, co się samo przez się rozumie, po raz pierwszy - a staniesz się nieśmiertelny". (M. von Ebner-Eschenbach) * „Sztuka, w najszerszym tego słowa zna¬czeniu, jest czymś naprawdę niezmier¬nie ważnym. Premierzy i ministrowie finansów to wielkie figury wówczas, gdy są w rządzie, ale gdy schodzą ze sceny, nikt o nich nie pamięta. Tylko artyści są nieśmiertelni". (A. Fleming) * „Jest jedyna forma nieśmiertelności, o którą warto zabiegać, a jest nią ludzka życzliwość". (L. Hirszfeld) * „Nieśmiertelność byłaby okrutną niego-dziwością i straszną pułapką dla tych, co chcą uciec przed cierpieniem - gdy¬by była świadomością". (W. S. Reymont)