Modernizm polski

TEMAT: Modernizm na ziemiach polskich. Modernizm polski obejmuje lata 1895÷1918. Od 1890r. mówi się o premodernizmie, gdyż pojawiają się już wówczas hasła nowej epoki. Ma to miejsce w piśmie „Wędrowiec”, a później w piśmie „Życie” wychodzącym w Warszawie w latach 1887÷1891, którego redaktorem był Zenon Przesmycki, pseudonim Miriam. Młoda Polska dzieli się na trzy fazy: - 1895÷1900 - spory programowe, dominacja poezji, ucieczka od problemów społecznych, wpływ Przesmyckiego i Stanisława Przybyszewskiego; - 1900÷1910 - rozwój twórczości patriotycznej zaangażowanej (Stanisław Wyspiański i Żeromski); - 1910÷1918 - rozrachunek z dekadencją, odzyskanie niepodległości jako ukoronowanie patriotycznych dążeń, problemy społeczne (Rejmont, Żeromski); Młoda Polska przejmuje wszelkie założenia modernizmu europejskiego. Ziemie polskie są nadal pod zaborami. W Królestwie Polskim utrwala się rozwój przemysłu, rozwija się klasa robotnicza. Zaczyna działać PPS i SDKPiL. W 1905 r. ma miejsce rewolucja. W Warszawie wychodzi mimo rusyfikacji 10 codziennych pism polskich. Najbardziej znaczącym pismem literackim jest „Chimera” redagowana przez Miriama. Na łamach tego pisma popularyzuje on twórczość wielkich romantyków, a jeden z numerów w całości poświęca Norwidowi. Uznawany jest za jego odkrywcę. W zaborze pruskim trwa walka z germanizacją. W 1908r. popularna staje się „Rota”. W 1899r. odsłonięto pomnik Słowackiego w Mirosławiu. O polskość walczy się także na Warmii i Mazurach, gdzie zdobywa popularność ludowy poeta Michał Kajka. W Galicji dzięki autonomii rozwija się polska kultura. Kraków jest najsilniejszym ośrodkiem modernizmu. Nadal wychodzi tu konserwatywne pismo Stańczyków „Czas”, wokół którego gromadzi się arystokracja. Pismem modernistów jest natomiast „Życie”, którego redaktorem zostaje Stanisław Przybyszewski. Wokół „Życia” gromadzi się cyganeria artystyczna. Podkreśla swoją odrębność poprzez strój (czarne długie płaszcze, czarne kapelusze, białe szaliki). Artyści prowokują filistrów odrzucając małżeństwa, stabilizację materialną. Natomiast demonstrują alkoholizm, narkomanię. W Krakowie uroczyście obchodzi się 100-tną rocznicę urodzin Mickiewicza i Słowackiego. W 1890r. prochy Mickiewicza sprowadzone na Wawel. W 1910r. uroczystości rocznicy Bitwy pod Grunwaldem. W tym roku powstaje też w Krakowie Związek Strzelecki, zalążek przyszłych Legionów Piłsudskiego. Ośrodkami polskiej kultury są uniwersytety w Krakowie i Lwowie oraz teatr w Krakowie, którym kieruje Tadeusz Pawlikowski, a występują Helena Modrzejewska i Ludwik Solski. W Krakowie działał też słynny kabaret Zielony Balonik, do którego teksty pisał Tadeusz Boy Żeleński. Muzyka: Mieczysław Karłowicz: poematy symfoniczne „Trzy odwieczne pieśni”. Ludomir Różycki: autor pieśni i oper oraz głośnego baletu „Pan Twardowski”. Grzegorz Fitelberg: słynny dyrygent powstałej w 1901r. Filharmonii Warszawskiej. Władysław Żeleński: autor pieśni i oper „Kondrad Wallenrod”, „Goplana”, „Stara baśń”. Malarstwo: (impresjoniści) Józef Mehoffel „Słońce majowe”. Leon Wyczółkowski „Dęby rogalińskie”. Jan Stanisławski „Ule na Ukrainie”, „Topole”. Józef Pankiewicz „Targ na kwiaty”. (symboliści) Jacek Malczewski „Błędne koło”, „Melancholia”, „Thanatos”. Władysław Podkowiński „Szał”. (secesja) Stanisław Wyspiański „Portrety dzieci”. Józef Mehoffer „Dziwny ogród”. Rzeźba: Konstanty Laszczka „Zrospaczona”. Władysław Szymanowski - „Pomnik Chopina w Łazienkach”.