Klęska idealizmu w powieści - pozytywizm

Motyw klęski idealizmu w powieści (trzy pokolenia idealistów, “non omnis moriar”). Idealiści wg pisarza to ludzie o określonej postawie wobec życia, dążący do celów wielkich i wzniosłych bez uwzględniania realnych możliwości społecznych. Ich najbardziej dotyka rozkład społeczny, wierzą w wielkość swych idei, ale działają w pustce, nie znajdują zrozumienia w swoim otoczeniu. Ich ideały, wartości i przekonania nie mają w tym społeczeństwie szans realizacji, nie ma w nim dla nich miejsca. Jednak to właśnie do nich odnoszą się słowa “non omnis moriar” (nie wszystek umrę), gdyż mimo porażki, coś po sobie pozostawiają. Wokulski, Ochocki, Rzecki- 3 pokolenia idealistów. Prus ukazał w powieści trzy pokolenia idealistów, będących przedstawicielami trzech pokoleń. Reprezentują oni różne postawy i żyją na przełomie dwóch epok (romantyzm i pozytywizm) oraz dwóch ustrojów (feudalnego i kapitalistycznego). Wokulski: • Cechy romantyka: brał udział w powstaniu styczniowym, kocha się beznadziejnie w Izabeli, idealizuje ukochaną, próbuje popełnić samobójstwo • Cechy pozytywisty: entuzjazm do wiedzy i postępu, umiejętność bogacenia się i działalność filantropijna Rzecki: • Romantyk • Patriota, gotowy do poświęceń • Idealista polityczny • Wierzył w Napoleona • Brał udział we Wiośnie Ludów • Najważniejsza dla niego była praca • Rzetelny i uczciwy • Naiwny i krótkowzroczny • Pisze pamiętnik • Umiera, gdy nie może dłużej pracować • Ideały, które wyznawał którym do końca służył okazały się niepotrzebne, musiał przegrać Ochocki: • Marzy o szczęściu ludzkości • Entuzjasta nauki i techniki, fanatyk wiedzy, urzeczony wizją Geista • Żyje w świecie naukowych utopii • Marzy o zbudowaniu machiny latającej • Wyrzekł się miłości i życia towarzyskiego • Opuszcza Polskę, nie znajdując tu warunków do pracy naukowej Idealiści ponieśli klęskę. Nie zrealizowali swoich marzeń i nie mogli żyć w społeczeństwie. Przyczyny: Rozkład społeczeństwa Przesądy klasowe Życie na styku dwóch epok Jedyne wyjście: śmierćRzecki  Wokulski (?)  wyjazdOchocki Najlepsi ludzie odchodzą z Polski. Zostają ludzie pochłonięci zarabianiem pieniędzy, którym brakuje idealizmu. Idealiści są potrzebni, aby społeczeństwo nie uległo rozkładowi.