Handel zagraniczny Polski w latach 1970-1989 - ustrój

Do przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych organizacja handlu zagranicznego i wszelkich form powiązań ekonomicznych z innymi krajami była zdeterminowana przez ogólne rozwiązania ustrojowe charakterystyczne dla systemu socjalistycznego. Wymiana gospodarcza z zagranicą została znacjonalizowana. Władze centralne samodzielnie kształtowały zewnętrzne powiązania gospodarcze zgodnie z własnymi, zazwyczaj wyłącznie ideologicznymi, powodami. Jako szczebel wykonawczy funkcjonowały centrale i bank handlu zagranicznego, oddzielone organizacyjnie od aparatu produkcyjno-usługowego wewnątrz kraju. Z czasem jednak istniejący układ stał się niewygodny ze względu na wzrastające obroty zagraniczne i pojawiające się trudności w odgórnym sterowaniu strukturą importu i eksportu; znaczenia zaczęły nabierać czynniki ekonomiczne, w miejsce ustępującym im bodźcom politycznym. W związku z tym coraz więcej uprawnień do podejmowania decyzji otrzymywał szczebel wykonawczy, który jednocześnie coraz bardziej konsolidował się z podmiotami gospodarczymi działającymi wcześniej wyłącznie wewnątrz kraju. W zarządzaniu zewnętrznymi powiązaniami gospodarczymi Polski wskaźniki dyrektywne (nakazy i zakazy) zostały zastąpione przez wskaźniki wartościowe. Wprowadzono też materialne bodźce sprzyjające rozwojowi handlu zagranicznego, takie jak możliwość utrzymywania przez resorty i centrale handlu zagranicznego tzw. funduszy dewizowych, czy tworzenie funduszy bezpośrednio premiujących pracowników . Zwrócono też uwagę na potrzebę zwiększenia skuteczności takich metod zarządzania obrotami zagranicznymi jak kurs walutowy, cła, podatki, subsydia, etc.