Ideowe i artystyczne wartości poezji Broniewskiego

BRONIEWSKI ------Ideowe i artystyczne wartości poezji Władysława Broniewskiego------- #Rozwój polskiej liryki rewolucyjnej wiąże się w XX- leciu między. z nazwiskiem W. Broniewskiego. Znane są już z poprzedniej epoki początki tego typu twórczości- pieśni robotnicze, pojedyńcze utwóry prozą i wierszem związane z walką proletariatu: Pierwszym jednak poetą wielkiego talentu, który te ideowe źródła rewolucyjnej tradycji ożywił, a twórczość rewolucyjną podniósł na wyżyny sztuki był właśnie wyżej wymieniony poeta. #Urodził się on 17 grudnia 1897 r w Płocku w rodzinie inteligenckiej o żywych tradycjach ziemiańskich, szlacheckich i związanych z walkami narodowowyzwoleńczymi. Poeta od najmłodszych lat wychowywany był w atmosferze patriotycznej. Z kultem ideałów niepodległościowych zetknął się również w gimnazjum. Takie ukształtowanie świadomości twórcy wpłynęło nie tylko na jego utwory, ale i na życie osbiste. W wieku 17 lat Broniewski zaciągnął się do legionów. Z przerwami przebywał w wojsku aż do 1921 r. Wtedy to opuścił go na kilka lat (do II wojny świat) i związał się z polskim ruchem rewolucyjnym dla którego tworzył i którym był zafascynowany. #Wszystkiedoświadczenia i rozterki życiowe poety znalazły odbicie w jego twórczości zebranej w tomiki: ''Wiatraki'', ''Dymy nad miastem'', ''Troska i pieśń'', ''Bagnet na broń'', ''Drzewo rozpaczające'' i ''Nadzieja''. #Deklarację ideową twórczości poetyckiej B. przedstawia wiersz pt.:''Poezja''. Celem głównym poety jest to, aby jego dzieła wzywały do czynu, nie były zaś tylko pięknymi romantycznymi wizjami lepszego świata. O takiej poezji mówi: ''To za mało! Za mało! Za mało!/ Twoje słowa tumanią i kłamią!'' Czyn zaś określa słowami: ''Piersiom daj oddech zapału, wiew szeroki i skrzydła do ramion.'' Jednocześniezadaniem wierszy jest według poety bycie blisko przeciętnego człowieka, ukazywanie mu piękna i celowości życia: ''Jest gdzieś radość ludzka, zwyczajna,/ jest gdzieś jasne i piękne życie-/ Powszedniego chleba słów daj nam/ i stań przy nas(...)''.Dzieło ukazuje również fascynację twórcy wielkimi dziełami polskich romantyków. świadczy o tym to, że w słowach ''Jeśli w pieśni potrzebna ci harfa/jeśli harfa ma zakląć piorunny/ rozkaż żyły na struny poszarpać/ i naciągać i szarpać jak struny'' nawiązuje on do utworu Juliusza Słowackiego pt.: ''Lilia Weneda''. B. sądzi również, że to co wychodzi spod jego pióra powinno być pomostem między pokoleniami, sławić bohaterów walki narodowowyzwoleńczej, a co za tym dzie - nauczać historii. #Inny wiersz twórcy to dzieło ''Do towarzyszy broni'' inspirowane wydarzeniami po I wojnie światowej. B. zauważył bowiem, że otaczająca go rzeczywistość nie pasuje do obrazu Polski jaki stworzył sobie walcząc o niepodległość kraju. Dlatego też zwraca się do przyjaciół aby zareagowali na to, że ''Sześć tysięcy zamkniętych w więzieniach/ woła (...) Otwórzcie!'' i ''Płynie krew, płynie krew majowa/ na ulicach, w szarżach policji...'' B. ma żal do przyjaciół, którzy nie dostali Polski za darmo, krwią spłacili wolność i sławę, spod kopyt wydzieralu carsrkim żandarmom wolną Warszawę. Oskarża ich o to, że oddali władzę w niewłaściwe ręce. Razi go zdominowanie czynu przez politykę. #Urwór ''Manlicher'' jest pewnego rodzaju autobiografią poety, którego ''życie nie głaskało po głowie''. Mówi o walce zbrojnej twórcy za wolność kraju, trudach żołnierki, tułaczce i różnych kolejach losu żołnierzy. Wiersz w słowach ''Nie doszedłem tam dokąd szliśmy'' zawiera refleksę podobnną do tej z ''Do towarzyszy broni''. Broniewskiemu najwyraźniej nie odpowiada II Rzeczpospolita z jej kapitalistycznym ustrojem stawiającym na wyzysk robotników. Dlatego też stwierdza ''inny, dalszy, trudniejszy cel mam'' myśląc zepewne o zorganizowaniu lub propagowaniu zgodnego z ideologią wyrażoną w ''Poezji'' zrywu rewolucyjnego. #Poeta pisał również utwory sławiące znane postacie walki rewolucyjnej. Przykładem takiego są ''Elegia o śmierci Ludwika Waryńskiego'' opowiadające o konaniu założyciela pierwszej polskiej partii robotniczej w więziniu w Schlüselburgu. Postać główna wiersza to schorowany, wyniszczony, wynędzniały polski rewolucjonista. Poeta z patosem przedstawia bieg myśli znajdującego się w agonii śmierci Waryńskiego. Czytelnik obserwuje, iż są one do końca zwrócone w stronę kraju. Wiersz zawiera wiele nawiązań do tradycji romantycznej. Po pierwsze jest to tytuł- elegia- gatunek używany bardzo często w dobie romantyzmu. Ponadto ''wizyta'' B. u kkonającego Waryńskiego przypomina wiersz pt.: ''Fortepian Szopena''. #Inny utwór poety to ''Na śmerć rewolucjonisty''. Napisał go twórca inspirowanyrozstrzelaniem komunisty. Przedstawia on śmierć młodego ideowca ginącego bez cienia strachu za swoje poglądy. Jest to dzieło wyraźnie nawiązujące do ''Ody do młodości'' A. Mickiewicza- kolejny przykład korzystania przez poetę z dorobku romantyków. Wiersz mimo, iż pisany był na okoliczność śmierci zawiera w sobie wiele optymizmu i wiary w lepsze jutro. #''Księżyc z ulicy Pawiej'' to kolejny rewolucyjny utwór B. Przedstawia on czytelnikowi życie Izaaka Gutkinda. Odbiorca widzi go początkowo jako małego, biednego chłopca od najmłodszych lat przyuczanego dozawodu ojca- krawiectwa, bardzo wcześnie osieroconego. Po śmierci rodzica Icek uczy się i wstępuje do partii robotniczej. Bierze udział w partyjnej akcji przeciwko obniżce płac. Za przekonania przychodzi mu- podobnie jak młodemu rewolucjoniście- drogo zapłacić. Zostaje uwięziony na 4 lata. #B. napisał również ''Zagłębie dąbrowskie'' opisujące tragiczne losy pracujących wśród ''widm domostw i grud błota'' górników. Otrzymują oni za swój wysiłek niewspółmiernie małe wynagrodzenie - ''płace górników głodowe''. Poeta wierszem tym stara się podbużyć robotników do walki o należne im prawa: ''Po gniew, moja pieśni, najgłębiej/ w serce ziemi się wwierć/ by te słowa zebrał niejeden/ jak lonty dynamitowe''. #Podobną tematykę ma wiersz ''Łódź''. Poetaukazuje w nim impresjonistyczną wizję budzącego się do życia robotniczego miasta. Warczą w nim warsztaty, kosztem niedoli zwykłych ludzi ''tuczą się (...) tłuste Scheidery''. Dzieło przedstawia rewolucję jako ciągnącą powoli chmurę gradową, która ma objąć całą Rzeczpospolitą. To dięki niej ''Inna jutro obudzi się Łódź''. Centrum zrywu, którego nie można będzie stłumić (''Silnym i śmiałym któż nam zagrozi'') ma być według poety Warszawa (''Iskra przyniesie wiść ze stolicy''). #Poezja B. to jednak nie tylko wezwanie do rewolucyjnej walki. Posiada ona również wielkie walory artystyczne. #Zrwacają na siebie uwagę przede wszystkim liczne tony romantyczne, nawiązanie do poezji Słowackiego, Mickiewicza, Norwida. Zaskakujeharmonijne zespolenie dawnej, dobrze znanej nuty romantycznej poezji z nową romantyką współczesnej walki proletariatu, oraz romantycznego słownictwa z potocznym językiem okresu XX-lecia międzyw. #Niektóre z wierszy mają typowy charakter liryki retorycznej nnp.: ''Łódź'', ''Na śmierć rewolucjonisty'' itd. Przeważa w nich ton wezwania do walki, wytrwania, względnie bezpośrednio wyrażonego hołdu dla bohaterstwa (''Elegia o ćmierci L. Waryńskiego''). W innych, jak w ''Księżycu z ulicy Pawiej'' treść liryczną wywodzi Broniewski z wątku opisowego, z żywo i barwnie opowiedzianej charakterystyki postaci, #Poeta w swoich dziełach potrafił nadać walor poetycki utartym zwrotom z gazet i manifestów, wprowadzić do swej liryki konkretną rzeczywistość polityczną i społeczną. #B. do swoich utworów wprowadił elementy potocznego języka i treści życia codziennego. Jego wiersze urzekają swoją prostotą. Czytając je nie zwracamy uwagi, że jest to prostota bardzo kunsztowna.Wyrazem kunsztu może być częste posługiwanie się przez artystę wierszem tonicznym t.j. opartym nie na równej liczbie sylab lecz akcentów w wersie. Pzykładem takiego wiersza może być ''Zagłębie Dąbrowskie''. #Twórca potrafił nadać nowe poetyckie znaczenie wyrazom i zwrotom utartym, ogranym. Przykładem jest zmiana sensu wyrazu - wiersz - w utworze ''Manlicher'' - ''wiersz mój gniewny - broń szybkostrzelna''. #W bardzo wielu strofach Broniewskiego znaleźć możemy nagłe przejścia od prozaizmów do akcentów ''czstej liryki'' działające na zasadzie kontrastu i dzięki niemu wyzwalające wzruszenie poetyckie. #Dużą rolę w twórczości poety mają metafory. Szczególnie dobrze widać to na przykładzie ''Księżyca z ulicy Pawiej'' i ''Elegii o śmierci L. Waryńskiego''. W tych dziełach przenośnie współtworzą portret psychologiczny bohatera, są znakomitym środkiem charakterystyki postaci. #Dzięki zastosowaniu rymów niedokładnych tzw. asonansów i konsonansów uzyskał poeta w swoich dziełach energiczny, rewolucyjny ton wierszy. #B., jak widać na przedstawionych przykładach, strorzył własną poetykę, sobie tylko właściwą i - jak każdy indywidualny styl poetycki - w gruncie rzeczy niepowtarzalną. To mistrzostwo artystyczne pozwoliło wreszcie poecie dać w swoich strofach jedyny w swoim rodzaju i przemawiający do każdego wyraz najpiękniejszym ideom epoki: ideom prawdziwego patriotyzmu, internacjonalizmu, umiłowania wolności i sprawiedliwości społecznej.