Cechy nowel Konopnickiej

Maria Konopnicka “Nowele” Maria Konopnicka już jako sławna poetka ogłosiła cztery zbiory nowel. Wypełniły je głównie portrety i biografie różnych postaci ludowych. Współczuciu ich niedoli towarzyszy tu szacu-nek dla ich wrażliwości moralnej, wielkoduszności, subtelnej nieraz kultury uczuciowej. Bohaterowie Konopnickiej nie tylko znajdują się w sytuacjach tragicznych, ale i potrafią je świadomie, godnie, z poczuciem odpowiedzialności moralnej, a nieraz z heroizmem przeży-wać. • U Konopnickiej bohater ludowy, niegdyś tylko obiekt “pracy u podstaw”, traktowany z li-tością, ale i wzgardą, stał się dopiero reprezentantem powszechnych prawd o kondycji ludz-kiej, wzorem męstwa i godności wobec nieszczęścia czyhającego na człowieka. Konopnicka z sarkastyczną dosadnością zaatakowała bezduszną obojętność i obłudę współ-czesnych instytucji społeczeństwa burżuazyjnego (“Miłosierdzie gminy”) • Warsztat nowelistyczny pisarki kształtował się w latach, gdy walcząca i arogancka publi-cystyka pozytywizmu ustąpiła miejsca dojrzałej i przedmiotowej prozie realistycznej. Dla większości nowel postyczniowych materiał ideowy i artystyczny stanowiła publicystyka, gdy dla Konopnickiej - reportaż. Praktyka w “Świcie” nauczyła ja gromadzić, selekcjonować i zestawiać fakty, by ich wymowy nie osłabiał i nie przeinaczał komentarz narratora. • Trzecioosobowego narratora, który wie absolutnie wszystko o opowiadanym świecie nie-często dopuszcza do głosu. Zachowuje on się powściągliwie, nawet, gdy przedmiotem opo-wieści jest świat wewnętrzny bohatera (jego uczucia, przeżycia). Częstym też chwytem jest opowiadanie z zewnątrz, ale jakby z perspektywy uczestnika zdarzeń, z rozumiejącą ni-by-akceptacją postaw bohaterów (czytelnik postawiony zostaje przed groza nagich faktów).