Buntownicy w utworach romantycznych

Postacie buntowników i szaleńców w utworach romantycznych. Pierwsze pokolenie polskich romantyków dojrzewa w czasie gdy Polska traci niepo¬dle¬głość. Historyczne warunki w jakich rozwija się literatura romantyczna powodują, że jej głów¬nym elementem jest patriotyzm, bunt przeciw istniejącej rzeczywistości. Bunt ten wyrażony jest w typach postaci - Konrad Wallenrod czy Gustaw. Główną siłą napędową buntu są ludzie mło¬dzi. Powstaje konflikt młodzi - starzy. Młodość jest wyrazem buntu, chęci zemsty. W zwią¬zku z patriotyczną służbą przezwyciężony jest indywidualizm. Zwrot jednostki ku wnętrzu, ana¬li¬za przeżyć wewnętrznych, ucieczka od rzeczywistości. - Nostalgiczne podróże bohaterów Bay¬rona, samobójstwo Wertera. W Polsce oznacza to tylko kryzys duchowy młodzieńca, któ¬ry szuka drogi w życiu. Bohater przezwycięża się. W imię wartości narodowych, społecznych. Je¬go bunt realizuje się występowaniu przeciwko zbiorowości. Romantyzm polski stworzył model duchowej przemiany bohatera. Rezygnuje ze swo¬je¬go szczęścia w imię patriotyzmu, staje się nowym człowiekiem. Z koncepcji poety wieszcza, wo¬dza narodu ma on poprzez poezję sprawować władzę nad narodem. Bierze czynny udział w wal¬ce, utożsamia swój patriotyzm z religią. Krasiński i Słowacki nie uczestniczyli w powstaniu. „Kor¬dian” powstaje jako twór rozdartych osobowości. Koncepcja czynu zawarta w obydwu dro¬gach do wolności - powstanie narodowe lub mesjanizm. Największą groźbą dla bytu na¬ro¬do¬wego było oswojenie się z niewolą. Np. w salonie warszawskim w III części „Dziadów”. Nie cho¬dzi¬ło o zwycięstwo w znaczeniu zbrojnym ale o duchowe poruszenie. Romantyzm to zwrot ku ludzkiemu wnętrzu, skłonność do psychoanalizy. Dominuje typ oso¬bowości rozdartej, bogatej wewnętrznie - „sto uczuć i sto żądz płonie”. Połączona zostaje ro¬mantyczna koncepcja miłości (miłość kosmiczna do kobiety rozrasta się w nieskończoność) z rozdartą osobowością - typ szaleńca. Romantyczny szaleniec ma wyższy stopień wiedzy, kre¬acyjną moc, żyje całkowicie w świecie wewnętrznym. Obok romantycznego szaleńca z mi¬ło¬ści do kobiety - Gustaw, istnieje także szaleniec z miłości do ojczyzny. Postacie tych bun¬to¬wni¬ków i szaleńców zostały ukształtowane przez rozwinięcie wiedzy o człowieku i jego życiu wew¬nętrznym. Obłąkanie to lepsze poznanie osobowości człowieka, ujawnianie się bogactwa wew¬nętrznego człowieka. W literaturze romantycznej - bohaterowie często obłąkani, gmin - no¬si¬ciel żywych prawd. W 1822 r. wydano pierwszy tom poezji Adama Mickiewicza - „Ballady i ro¬manse”. W balladzie „Romantyczność” obłąkana Karusia widzi nieżyjącego chłopca Jasieńka. Ty¬powi buntownicy i szaleńcy to bohaterowie „Dziadów” - widmo, pustelnik, potem Gustaw, w III cz꬜ci przemiana Gustawa w Konrada. Gustaw z IV części „Dziadów” szaleje z miłości do ko¬bie¬ty. W mieszkaniu księdza, w poszarpanej sukmanie, mówi, przerywa, śmieje się - niestałość uczuć - od miłości do pogardy. Słowa z pozoru bezładne. Kochanka Gustawa nic mu nie przyrzekła, porzuciła go, Gustaw wini się za to. Apogeum szaleństwa - Gustaw przebija się nożem. Nie wiemy czy jest to człowiek czy upiór - zostaje żywy - nadludzka moc. 1823 r. Gustaw umie¬ra, rodzi się Konrad - samotny buntownik, walczący o wolność narodu. Konrad pisze na mu¬rze, wraz ze zmianą imienia nastaje nowa epoka w jego życiu. Szaleństwo Konrada jest wi¬do¬czne gdy śpiewa pieśń pogańską i szatańską. Chce zemsty z Bogiem lub mimo Boga. W sce¬nie Wielkiej Improwizacji porównuje się do Boga, chce władzy nad całym narodem. Zarzuca Bo¬gu, że jest tylko rozumem bez uczuć. Chce być władcą tyranem, nie znosi sprzeciwu, bluźni. Osta¬teczne słowa, że Bóg jest carem nie padają z jego ust. Toczy się walka o Konrada, ksiądz Piotr, Ewa modlą się za niego. Księdzu Piotrowi udaje się podźwignąć grzesznego Konrada, zo¬sta¬je mu powierzona misja. Kordian - bohater Słowackiego, szalony z miłości do ojczyzny oraz Laury. Chorobliwe rozdarcie Kordiana, który nie może zabić cara. W szpitalu dla obłąkanych doktor mówi do niego: „ A cóż wiesz, że nie jesteś jak ci obłąkani Chciałeś zabić widmo, poświęcić się za nic” Konrad Wallenrod - chce wyzwolić naród. Przez Halbana dokonuje się wyzwolenie Kon¬rada Wallenroda, ginie. Jego dramat psychiczny objawia się w jego zachowaniu, jest po¬nu¬ry, stany silnego wzburzenia, ucieczka do alkoholu. Zdradza swe chrześcijański sumienie, musi żyć pośród wrogów. Narrator porównuje Konrada do „duch piekielnego”. Trzeci wieszcz romantyczny - Zygmunt Krasiński napisał „Nie-boską komedię”, w któ¬rej obłąkany jest mąż, który zdaje się na łaskę sił piekielnych. Jego żona także nie może znie¬ść ogromu uczuć i zostaje poetką. Bunt ukazany jest jako rewolucja społeczna, apokalipsa. Świat budowany przez Pankracego to utopia i dlatego ginie. Buntownicy to cała młodzież z III części „Dziadów” uwięziona w klasztorze Bazylianów.