Twórcy filmu "Krzyżacy" Henryka Sienkiewicza

Twórcy filmu Krzyżacy Reżyser filmu Krzyżacy, a więc osoba czuwająca nad przebiegiem pracy, mająca decydujący glos we wszystkich sprawach, narzucająca dziełu koncepcję artystyczną – w tym przypadku Aleksander Ford, jest zarazem współautorem scenariusza (wraz z Jerzym Stawińskim). Troskę o stronę dramaturgiczną (konstrukcja dialogów, stopniowanie napięcia itp.) powierzono autorowi dramatów Leonowi Kruczkowskiemu. Dzieło zostało zaplanowane jako wielkie widowisko historyczne, wzruszająca opowieść o relacjach polsko-krzyżackich i ich wpływie na indywidualne biografie bohaterów. Widz wzrusza się losami skrzywdzonej Danusi i szukającego jej Zbyszka, współczuje Jurandowi itd. Jako dzieło o dużej sile emocjonalnej i tematyce historycznej film wymagał dodatkowej rzetelnej oprawy: doboru odpowiednich strojów, rekwizytów, scenerii zdarzeń, muzyki służącej kształtowaniu nastroju. Scenografię opracował Roman Mann, dobierając odpowiednie miejsca do poszczególnych scen – zarówno w naturze, jak we wnętrzach budowli. Trzeba było przedstawić np. zamki – na Wawelu, w Malborku, w Szczytnie, opactwo w Tyńcu, zabudowania grodu Spychów itd. Za każdym razem trzeba było zadbać o ich średniowieczny wystrój: różne rekwizyty, misy z jadłem, puchary, meble itp. Ze scenografem współpracują kostiumolodzy – w tym filmie Lech Zahorski i Michelle Zahorska. Dzieło o tak wielkim znaczeniu dla Polaków, osadzone w realiach średniowiecza, wymagało studiów nad ubiorami noszonymi przez reprezentantów różnych stanów w tym czasie. Podpowiedzi dawał sam H. Sienkiewicz oraz malarze, np. J. Matejko. Strój Krzyżaka, polskiego rycerza, duchownego, króla wymagały dokładnego doboru wszelkich detali. Rodzaje broni i sposób walki również w pewnej mierze określały charakter stroju. Wszystkie elementy musiały z sobą ściśle współgrać. Ważną rolę w budowaniu napięcia, kształtowaniu nastroju żalu, radości, grozy odgrywała muzyka. Autorem oprawy muzycznej do filmu Krzyżacy jest Kazimierz Serocki. Jest to ten środek oddziaływania w filmie, którego najczęściej nie zauważamy i nie analizujemy w trakcie odbioru, ale właśnie on w dużym stopniu razem z obrazem kształtuje nasze przeżycia. Inaczej odbieramy ponurą scenę śmierci Zygfryda, jeszcze inaczej, kiedy umiera Danusia. W warstwie muzycznej dzieła wykorzystano również zasugerowane przez Sienkiewicza cytaty muzyczne, np. śpiewaną przez Danusię pieśń ludową Gdybym ci ja miała... lub potężnie brzmiącą w wykonaniu rycerstwa Bogurodzicę). Odbiorcom filmu najbardziej zapadają w pamięci postacie wykreowane przez aktorów. Przypomnijmy nazwiska odtwórców głównych i drugoplanowych ról: Zbyszko – Mieczysław Kalenik, Maćko – Aleksander Fogiel, Ulrich von Jungingen – Stanisław Jasiukiewicz, Władysław Jagiełło – Emil Karewicz, Danuśka – Grażyna Staniszewska, Jagienka – Urszula Modrzyńska, Jurand – Andrzej Szalawski, księżna Anna Danuta – Lucyna Winnicka, Sanderus – Włodzimierz Skoczylas, de Lorche – Leon Niemczyk, Zygfryd de Löwe – Henryk Borowski, Rotgier – Tadeusz Kosudarski, Kuno von Lichtenstein – Mieczysław Voit, Czech Hlawa – Mieczysław Stoor. Warto na koniec docenić poznawcze walory filmu: prezentację stylu życia średniowiecznych Polaków, ukazanie szerokiemu gronu odbiorców pewnego istotnego historycznego procesu, który poprzez krzywdy, zniewagi i zagrożenia ze strony Krzyżaków doprowadził do mobilizacji sił przeciwko nim i ostatecznego ugruntowania pozycji Polski na mapie Europy po zwycięskiej bitwie pod Grunwaldem.