Streszczenie Ustępu: Droga do Rosji - Dziady

"Droga do Rosji" OBRAZ ROSJI JAKO KRAJU Rosja to wielka, pusta kraina, która sprawia złowrogie wrażenie, jest jak karta, którą można zapisać, używając ludzi jako liter, których użyje Bóg i wtedy nakreśli obraz kraju szczęśliwego (motyl), bądź Szatan, który stworzy państwo nieszczęśliwe, despotyczne (ćma). "Oko nie spotka ni miasta, ni góry, Żadnych pomników ludzi ni natury; Ziemia tak pusta, tak niezaludniona, Jak gdyby wczora wieczorem stworzona." "Kraina pusta, biała i otwarta Jak zgotowana do pisania karta...." W Rosji żyją ludzie wielu narodowości ("niejednego jest matką narodu") podobni do krainy, w której żyją. Są przystosowani do warunków, nie pokazują swych uczuć, są skryci. Ich rozwój duchowy się nie zaczął i może pójść w dwóch kierunkach: dobro=motyl lub zło=ćma. "Spotykam ludzi - z rozrosłymi barki, Z piersią szeroką, z otyłymi karki (...) Lecz twarz każdego jest jak ich kraina, Pusta, otwarta i dzika równina." Drogi zostały wytyczone geometrycznie, bez względu na to, co stanie na przeszkodzie. Są ekonomiczne, wytyczone optymalnie, są łatwym rozwiązaniem, nie liczą się z ludźmi. Można na nich spotkać kibitki i wielonarodowościowe wojsko. Rosja jest więzieniem narodów. "Tu widzisz Mogoła (...) A tam chłop biedny z litewskiego sioła..." Dowódcy starają się oszczędzać nawet na jedzeniu, żeby przypodobać się carowi lub zagarnąć pieniądze kosztem niewinnych ludzi. "Cóż, że połowę wymorzą tej zgrai? Kiedy połowę będą mogli złupić." Wszystkie oddziały ustępują kibitce, mimo że nikt nie wie, kogo wiozą w środku (skazańcy wyglądają dumnie, więc są brani za arystokratów lub potomków króla). Ludzie boją się cara, myślą, że on rządzi światem, że jest niezniszczalny. Wszystko jest utajone, nikt o niczym nie wie.