"Początek" - opis bohaterów

Uwikłanie jednostki w los zbiorowy - A. Szczypiorski „Początek”. Urodzony w 1924, uczestnik powstania warszawskiego, po wojnie studia w Akademii Nauk Politycznych w Warszawie, potem praca w radiu Katowice. Debiut publicystyczny w 1946. Powieści: „Czas przeszły”, „Godzina zero”, „Ucieczka Abla”, „Początek”. Powieść „Początek” wydana w 1986 w Paryżu, a w 1989 w Polsce. Przełożona na 15 języków, nagradzana, na zachodzie wydana pt. „Piękna pani Seidenman”. Akcja rozgrywa się w Warszawie w 1942 w szczytowym okresie władzy Hitlera. Dominują 2 wątki: uratowanie Irmy Seidenman z więzienia na Szucha oraz Joasi Fichtelbaum z getta. Dzięki retrospekcji akcja sięga do 1905r. kiedy przyjaciele Polak kolejarz Filipek i Niemiec Joachim Miller jako członkowie PPS walczyli wspólnie z caratem. Dzięki antycypacji (wyprzedzanie rzeczywistości) poznajemy późniejsze losy: rok 1968 (pogromy antysemickie), a nawet okres stanu wojennego. Główny bohater 19-letni Paweł Kryński w młodości był platonicznie zakochany w Irmie, młodzieńczą miłością była też Monika. W 1981 bohater był internowany, ma cechy autora. Bohaterowie dzielą się narodowościowo na grupy: Polacy, Niemcy, Żydzi. Jednostkowe biografie są wpisane w losy danego narodu. Polacy: Adam Korda - historyk literatury klasycznej; Paweł Kryński - student; Filipek - kolejarz; Romnicki - sędzia; Kujawski - krawiec; Weronika - zakonnica; Suchowiak - bandyta; Piękny Lolo - Szmalcownik; prostytutki. Paweł Kryński miał 18 lat, gdy we śnie przychodził do niego Henio Fichtelbaum, zwykle razem chodzili do kina, bawili się. Henio pomagał w matematyce. W 1940r. znalazł się w getcie, 2 lata później uciekł, Paweł go ukrył, ale on chciał wychodzić i jednego rana nie wrócił. Pawełek kochał się w 30-letniej wdowie Irmie Seidenman, po śmierci doktora pomagał jej, był zazdrosny o mężczyzn. Kochał też Monikę. Późną jesienią 1942 pocałował ją, zginęła. Irma znalazła się na emigracji. Świat Pawła, w którym dorastał przestał istnieć. Elżbieta Kryńska - matka Pawła. Syn dorastał, wystawiał na sztych swoje imię, lękała się o niego, czyniła sobie wyrzuty, że wpajała mu polskie legendy i wierszyki, że uczyła go Mickiewicza, Grottgera (melon powstania styczniowego „Branka”, „Kucie kos”) i Piłsudskiego, że mówiła o Grunwaldzie i Olszynce Grochowskiej. Duch męża mówił synowi o obowiązkach. Sędzia Romnicki - wychowany przez guwernera na Polaka, samotny, cierpiał na bezsenność, nagle odezwał się telefon z innego świata. Adwokat Fichtelbaum dzwonił z getta prosząc o ratunek dla córki Joasi. W kamienicy sędziego byli folksdeutsche, więc podał bezpieczny adres, odtąd sypiał lepiej. Adam Korda - pochodził ze wsi pod Kielcami, 10-letni ruszył w świat. Pracował, głodował i uczył się z chłopską zaciętością. Gimnazjum klasyczne skończył z wyróżnieniem, więc otrzymał stypendium na studia. 20 lat żył w biedzie, został doktorem filozofii. Pojmany w łapance nawet tego nie zauważył, legitymowany przez żandarma nie rozumiał o co chodzi, więc Niemiec go puścił. Był tak zamyślany, że nie zdawał sobie sprawy, iż uniknął śmierci. Polibił sąsiadkę z za ściany, wdowę po oficerze. Kiedy przekazała wiadomość, licząc na pomoc, zaczął działać. Siedział przy oknie czekając na powrót Gostomskiej, wtedy kultura antyczna straciła dla niego sens. Stwierdził: „Człowiek został zabity, już tylko pozostała ludzkość”. Żydzi: Irma Seidenman i jej mąż Ignacy; adwokat Maurycy Fichtelbaum; właściciel zakładu krawiec Benjamin Mitelman; student Henryk Fichtelbaum i jego siostra Joanna; Artur Hirszefelt vel Władysław Gruszka vel Władysław Gruszecki; Blutman. Irma Seidenman - 30 lat, wysoka blondynka o niebieskich oczach, więc typ urody niesemicki. Przed wojną mieszkała na Mokotowie, mąż to jedyna miłość jej życia, znany rentgenolog. Zamierzała uporządkować jego dorobek naukowy. Chcąc przetrwać okupację zdobyła polskie dokumenty, była teraz Marią Magdaleną Gostomską, wdową po oficerze poległym na wojnie. Przypadkiem spotkała Bronka Blutmana, który przed wojną był fadoncere, a w czasie okupacji był konfidentem wydającym Żydów. Nie przyjął od niej pieniędzy, odstawił do SS, zdradziła ją pamiątka po mężu, złota papierośnica z inicjałami. Została uwięziona w Alei Szucha. Rikszarz zawiadomił o tym doktora Kordę, ten zwrócił się do Pawła Kryńskiego, a on do kolejarza Filipka, który znał Johana Millera. Jasio udał się do Stuchlera, przekonał go, że areszt Irmy to pomyłka i uwolnił ją, choć wiele ryzykował. Po wyjściu z więzienia nie wierzyła, że jest wolna. O świcie dr. Korda przyniósł jej gorące mleko, opowiadał o ludziach, którzy pomogli. Nie czuła się już sama, tu był jej kraj i bliscy. Po wojnie pracowała w ministerstwie oświaty na Szucha. W 1968r. podczas rozruchów antysemickich i głoszenia haseł syjonistycznych, w kwietniu przyszło 3 mężczyzn, usunęli ją z gabinetu, mogła wziąć tylko torebkę. Sekretarka odwróciła się do okna, potem byli celnicy i samotność na paryskim bruku, gdzie czuła w gardle Polskę jak tampon, jak knebel. Po latach nie pamiętała łańcucha ludzi dobrej woli, uruchomionego przez Kordę, ale tych trzech z biura. Wtedy jej skrzypce pękły i już nie dało się ich skleić. W Paryżu odwiedził ją Paweł, przepraszał w imieniu Polski. Mówiła, że w 1968 upokorzyli ją bardziej niż Stuchler, bo odebrali jej prawo do samookreślenia. Joasia Fichtelbaum - siostra Henia, córka mecenasa. Ojciec zadzwonił o pomoc do sędziego Romnickiego. Ten wynajął Wiktora Suchowiaka, który odprowadził dziecko do Kryńskich, stąd trafiła do sióstr. Już po aryjskiej stronie Wiktor idąc z Joanną natknął się na Pięknego Lola, który szantażował Żydów, rozprawił się z nim. Siostry opiekowały się różnymi dziećmi, także żydowskimi, dostarczały małej papiery, była teraz Marysią Wiewidrą i miała zostać katoliczką. Po wojnie, gdy skończyła 20 lat, wyemigrowała do Izraela. Widziała tam walczących Żydów, cieszyła się, że wreszcie nadszedł czas zemsty i wyrównania krzywd. Zrozumiała, że krzywd nie da się wyrównać, czuła ulgę, kiedy urodziła córkę, a nie syna. Benjamin Mitelman - najlepszy warszawski krawiec, w 1940 poszedł do getta, warsztat przekazał kujawskiemu, by przechował dorobek do lepszych czasów. W getcie odbierał zyski. Wiosną 1942 zmarł, jego jedyny syn został zastrzelony. Niemcy: Stuckler - syn młynarza, rozmiłowany w historii starożytnego Rzymu jako symbol męstwa. Lubił dęby, głazy i szczyty. Kochał silne Niemcy, wykonywał rozkazy. W młodości lekceważono grubianina. Hitler mówił, że wszystkiemu wini Żydzi, komuniści i demokracja. Kiedy wstąpił do SS, nastał koniec poniżania, teraz on poniżał. Zaczął od wybijania szyb i pobić w imię racji wyższej rasy, potem już zabijał. Boga się nie bał, takie grzechy mieli wszyscy, trwała przecież wojna. Zawszy byli zdobywcy i ofiary. Wraz z jeńcami znalazł się na wschodzie, zmarł tam z głodu. Jocham Miller - łodzianin, bojaniec PPS, zesłaniec w kraju krasnojarskim, tam poznał Filipka, razem w 1904 działali przeciw Rosji. Teraz jeden ma swastykę w klapie, bo mają ją wszyscy Niemcy. Miller mówi, że Polakom nic by nie przyszło z Niemca bez tej odznaki. Miller znał kiedyś marszałka Piłsudskiego, jego bibułę woził do Warszawy. W imię tej przeszłości pomagał teraz Polakom. Po wojnie osiadł w Bawarii, żył samotnie. Koniecznie chciał się czuć Niemcem, wciąż wyliczał, powtarzał polskie błędy, a im częściej to robił, to tym bardziej tęsknił. Brak mu było tej „niedokończoności, niejasności, niepewności rzeczy i myśli, przez które przeziera słabość natury ludzkiej, jej wieczne poszukiwanie czegoś, co nienazwane i niewyrażalne”.