"Lalka" jako powieść o straconych złudzeniach



78. Dlaczego "Lalkę" B. Prusa można nazwać powieścią o straconych złudzeniach? Bolesław Prus był głęboko rozczarowany rzeczywistością w latach, w których żył. Społeczeństwo polskie nie posiadało klasy, czy choćby środowiska, które byłoby zdolne pokierować rozwojem narodu. Pisarz uważał, że społeczeństwo jemu współczesne nieuchronnie zmierzało do wyjałowienia i upadku. Procesowi temu mogłyby przeciwdziałać zasadnicze reformy, ale żadne środowisko społeczne nie było na tyle silne, aby mogło wziąć na siebie ten ciężar. Słabość społeczeństwa polskiego była wynikiem olbrzymich kontrastów społecznych : zbytku i próżniactwa arystokracji opływającej we wszelkie dostatki i nie dającej nic od siebie społeczeństwu oraz nędzy, fizycznego wyniszczenia i chorób biedoty. Arystokracja nie mogła spowodować przewrotu społecznego, przecież robiła wszystko, aby utrzymać feudalny porządek /losy Wokulskiego są najlepszą ilustracją poglądów społecznych tej warstwy/. Mieszczaństwo mogłoby wziąć na siebie ciężar przeprowadzenia radykalnych reform - byłoby to w interesie tej warstwy, lecz w naszym kraju mieszczaństwo było zbyt słabe, obawiało się zmian. Tak więc trwał feudalizm, choć ginął on śmiercią naturalną. Arystokracja była warstwą zbankrutowaną, przedstawiciele jej ginęli w długach - warstwa ta nie mogła utrzymać dłużej swego istnienia. Nie stanowiła siły pod względem zamożności, stanu posiadania, nie miała też jako całość cech pozytywnych, które pozwoliłyby jej uchronić się przed zagładą. Takie były fakty, których warstwa ta zdawała się nie dostrzegać. Przedstawiciele arystokracji ukazani w "Lalce" żyją tak, jak dawniej, szastają ostatnimi pieniędzmi, gardzą wszystkimi, którzy pochodzą z niższych sfer. Wokulski "zginął przywalony resztkami feudalizmu", tymi rozkładającymi się przesądami, które jednak okazały się jeszcze na tyle silne, że mogły spowodować klęskę człowieka - i to jakiego człowieka! Szlachetne złudzenia bohatera nie mogły urzeczywistnić się. Romantyczne nadzieje dotyczące sensu walki narodowowyzwoleńczej okazały się nierealne, również naukowe aspiracje nie mogły zostać urzeczywistnione - przynajmniej w tym kraju, o którego szczęściu marzył. Pozytywistyczne złudzenia nie miały szans na realizację w społeczeństwie zakrzepłym w na pół feudalnej strukturze. Ginęli w tym społeczeństwie szlachetni idealiści, ich złudzenia stawały się mrzonką / Rzecki, Wokulski, Ochocki/. Prus nie umiał naprawić tego świata, dlatego bohaterowie jego ponoszą klęski : Rzecki umiera, Ochocki wyjeżdża za granicę, gdzie - być może - spotka się z Wokulskim i wspólnie będą pracować /poza swym społeczeństwem/ dla dobra przyszłej wymarzonej ludzkości. Autor wyraźnie nie chciał, aby powieść była jednoznacznie pesymistyczna. Wyrazem poszukiwania nadziei na lepszą przyszłość stało się wprowadzenie fantastycznego wątku Geista z jego niezwykłym wynalazkiem mającym zrewolucjonizować świat. Wynalazek Geista jest śladem pozytywistycznej wiary Prusa w zbawczą wartość nauki, która kiedyś uzdrowi ludzkość. Ideały romantyczne i pozytywistyczne nie znalazły potwierdzenia w rzeczywistości, okazały się złudzeniami. Fakt, że chętnie powracamy dzisiaj do romantycznego widzenia świata, wydaje się być uzasadniony, bo miło jest zagłębiać się w zakamarki swej duszy, marzyć, kochać się /niektórzy lubią też poświęcać się!/. Szansę na realizację naszych marzeń mamy taką samą, jak nasi przodkowie. Tak więc rozgrzeszamy się z naszej romantycznej natury. Po co jednak łudzimy się, że program wszechstronnej pracy może stać się źródłem naszej samorealizacji? Już pozytywiści dowiedli, że program ten jest nierealny, dali nam tego dowody. Miejmy więc do nich zaufanie i nie ulegajmy złudzeniom.

"Lalka" jako powieść o straconych złudzeniach

Materiały

Sarmatyzm Sarmatyzm Polską szlachtę wieku XVII i XVIII cechowało poczucie narodowej potęgi, świadomość tradycji i przekonanie o pochodzeniu Polaków od starożytnych Sarmatów. Duma była nieod-łączną cechą barokowej mentalności. Z czasem pojęcie sarmatyzmu nabrało ujemnego nace-chowania. Oznaczało całokształt obyczajów, kultury szlacheckiej, utożsamia...

Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska Jan Chryzostom Pasek urodził się około roku 1636 koło Rawy Mazowieckiej, zmarł ok. 1701r. Pochodził z drobnej szlachty, najprawdopodobniej uczył się w kolegium jezuickim. Jako dziewiętnastoletni młodzieniec zaciągnął się do wojska, brał udział w kampanii przeciwko Szwedom, jego oddział dowodzony przez Czarneckiego został wysłany do Danii na po...

Obraz miasta i mieszkańców w prozie rosyjskiej Obraz miasta i jego mieszkańców w prozie rosyjskiej - społeczeństwo upodlone przez system “NOS” Mikołaja Gogola Absurd życia w państwie policyjnym – człowiek pod ciągłą obserwacją (zbyt długie stanie na moście wzbudza podejrzenie) – nie ma wolności słowa ( nie wydrukowano ogłoszenie z powodu utraty pracy i wiaryg...

Typologie grup społecznych w socjologii Typologie grup społecznych Typologie dychotomiczne nie oddają w pełni realności zjawisk – są nastawione na biegunowość podziału. • 1887r. F. Tönnis “Wspólnota i stowarzyszenie” – u podstaw powstawania grup tkwi wola jednostek – chęć tworzenia grup społecznych przez jednostki. - wola organiczna (emocjona...

Analiza psychiki Wertera Werter jest głównym bohaterem utworu Jana Wolfganga Goethego pt. \"Cierpienia młodego Wertera\". Nie znamy jego imienia, jedynie nazwisko. Werter jest młodzieńcem mającym jeszcze wiele lat życia przed sobą. Posiada on wszystkie cechy bohatera romantycznego. Jest człowiekiem bardzo uczuciowym, ma wrażliwe serce. Szuka ustawicznie obiektu swoich u...

Modernistyczna sztuka i poezja Plan: TEZA: Modernistyczna sztuka i poezja w szczególny sposób uwrażliwiają odbiorcę na piękno. ARGUMENTY: Sztuka: 1.Malarstwo impresjonistyczne. Cechy: a)używanie kolorów pastelowych , brak czerni b)obraz ulotny, zmienny, chwilowy, zamazany c)obraz malowany chwilą i plamą d)obraz bardzo dynamiczny 2. Co ma wpływ na uwrażliwienie odbi...

Cechy poezji Szarzyńskiego Cechy poezji Szarzyńskiego: • relatywizm • dualizm barokowy • walka dobra ze złem • żarliwa religijność • przestawność rymów • peryfraza • erudycja • kontrasty • elipsy - przestawne

Prawdy zawarte w "Balladach i romansach" i "Dziadach" cz.II Jakie prawdy zawarte są w „Balladach i romansach” oraz w drugiej części „Dziadów” A. Mickiewicza? „Ballady i romanse” są praktyczną realizacją teoretycznych dotąd założeń romantyków, udowadniają piękno i wartość literatury romantycznej, swoim istnieniem zaprzeczają zarzutom klasyków. W romantycznym świecie...