Preromantyzm - wyjaśnienie pojęcia i cechy

Periodyzacja. Początek jest trudny do określenia. Tendencje można dostrzec już w oświeceniu. Za początek przyjmuje się datę 1789 r., a koniec 1848 (Wiosna Ludów). Rewolucja we Francji 1789 r. objęła sprawy społeczne, religijne, gospodarcze, polityczne. Burzyła w znacznej mierze oświeceniowy obraz świata. Podważała racjonalność ludzkiego działania, rozum ludzki, negowała teorię o pochodzeniu władzy od Boga, dezintegrowała, burzyła bariery stanowe. Czynnikiem decydującym o miejscu człowieka w społeczeństwie były pieniądze, a nie pochodzenie. Godziła reformami w tradycyjny katolicyzm. Faktyczne tendencje romantyczne pojawiają się w połowie XVIII w. Za preromantyzm uważa się ogół tendencji w europejskiej literaturze i sztuce w II połowie XVIII w. będących przejawem odmiennych od klasycyzmu zadań i istoty sztuki. Cechy preromatyzmu: -odrzucenie reguł konwencji literackich, -poszukiwanie źródeł twórczości w natchnieniu, -zainteresowanie emocjonalną stroną ludzkiej natury i ludowością, -poszukiwanie inspiracji artystycznych w tradycji rodzimej. W ramach preromantyzmu angielskiego (ojczyzna preromantyzmu) wyróżniamy trzy tendencje artystyczne: -osjanizm - zjawisko literackie, polegające na nawiązywaniu do pieśni Osjana, bądź stosowaniu stylizacji osjanicznej. W latach 1760-73 James Macpherson publikował pieśni Osjana. Dzieło to zafascynowało ówczesnych pisarzy. Owego Osjana okrzyknięto Homerem Północy. Miał on być legendarnym bardem szkockim. Faktycznie był Irlandczykiem, żył w III w. n. e., a jego pieśni były falsyfikatem literackim (w rzeczywistości napisał je sam Macpherson). W pieśniach odnajdywano czarodziejską, ponurą, pełną grozy mitologię Północy. Ukazywały one życie ludów - proste, nieskomplikowane. Budziły zainteresowanie tradycją ludową, średniowieczem, grozą - krajobraz osjaniczny to wrzosowiska, mgły, wichry, burze, -gotycyzm - zjawisko literackie, wywodzące się z odmiany powieści angielskiej II połowy XVIII w. zwanej powieścią gotycką. Termin pochodzi z powieści Horacego Walpole'a "Zamek Otranto". Charakterystyczne cechy - poszukiwanie cudowności, fascynacja średniowieczem, psychopatologią, obłędem, fantastycznymi zjawiskami, grozą, korzystanie z inspiracji szekspirowskich. W powieściach gotyckich ukształtował się styl frenetyczny (frenezja - zapał, szał). Jedną z najpopularniejszych powieści gotyckich był "Mnich" Mateusza Grzegorza Lewisa, innym wybitnym twórcą był Walter Scott, -poezję grobów - zjawisko literackie, którego nazwa pochodzi od dzieła Younga "Noce". Scenerią są cmentarze, noce księżycowe, a treścią melancholijne rozważania, bóle duszy, żale, cierpienia, śmierć.