Powstanie teatru publicznego w oświeceniu

TEATR PUBLICZNY W tym samym roku co „Monitor” (czyli 1765), również z inicjatywy króla, założono w Warszawie pierwszy w dziejach Polski stały teatr publiczny. Wydzierżawiono dla niego gmach. zwany Operalnią, w którym zaczęły występować trzy zespoły: francuski, włoski i polski. Zespół polski zadebiutował 19 listopada niezbyt udaną komedią Józefa Bielawskiego „Natręci”. W początkach roku 1766 król zjednał dla teatru Franciszka Bohomolca, mającego już spore doświadczenie w pisaniu komedii dla jezuickiej sceny szkolnej. Bohomolec zaczyna więc teraz tworzyć komedie „dla teatrum”, włączając się w realizację królewskiego programu reform. Według autorów „Monitora” komedia „śmiech wznieca i prowadzi do obrzydzenia przywar cnotom towarzyskim przeciwnych”. Inaczej mówiąc, ma ona uczyć bawiąc. I tak, Bohomolec ośmieszał i krytykował zabobony, przesądy i inne wady sarmackie, a także powierzchowne uleganie wpływom i modom zagranicznym. Staruszkiewicz (człowiek zacofany i przesądny, którego cała wiedza ogranicza się do informacji zawartych w starym kalendarzu) i Figlacki to dwa typy różnych, negatywnych bohaterów, w rozmaitych wariantach dość często pojawiające się w jego komediach, dominujących przez dwa lata na scenie polskiej. W późniejszych latach ważną rolę w rozwoju komedii odegrał Franciszek Zabłocki, a przełomową w rozwoju i upowszechnieniu teatru – Wojciech Bogusławski.