Portrety kobiet w pozytywiźmie

Literatura epoki pozytywizmu nie wytworzyła jednolitego modelu kobiety. Galeria ich typów rozciąga się od Oleńki Billewiczówny do Izabeli Łęckiej. Sienkiewiczowska bohaterka jest ideałem kobiety swoich czasów. Stać ją na głębokie i niezłomne uczucia. Jest skromna, ale kiedy trzeba śmiała. Cechuje ją niespotykana odwaga, szczerość, sprawiedliwość, a nade wszystko przecudna uroda. Justyna Orzelska, główna bohaterka powieści Orzeszkowej, młoda dziewczyna z ubogiej rodziny szlacheckiej. Jest niezwykle dumna, pracowita, nie przywiązuje wagi do strojów ani życia towarzyskiego. Pokochała biednego szlachcica zaściankowego. Odrzuciła świat zdegenerowanej arystokracji i salonów na rzecz wiejskiej prostoty i godności. Izabela Łęcka-arystokratka ze znanej, ale zubożałej rodziny, wychowana w atmosferze zbytku i elegancji. Nie może i nie chce odwzajemnić uczucia kupca (Wokulskiego), choć stara się utrzymywać z nim kontakt, namawiana do tego przez ojca. Jej flirt z młodym arystokratą Starskim uzmysławia Wokulskiemu daremność jego starań. Delfina Nucingen, bohaterka kilku powieści Balzaka, jest cyniczna, okrutna i pozbawiona skrupułów, opuszcza umierającego ojca. Jej losy są poddane władzy pieniądza. Kochanka Rastignaca.