Podłoże społeczno - polityczne baroku

PODŁOŻE SPOŁECZNO – POLITYCZNE: W epoce baroku doszło do znaczących przemian o charakterze społeczno – religijnym oraz licznych wojen [ m.in. wojna trzydziestoletnia 1618 – 1648 ]. Renesansowe nurty reformacyjne uległy załamaniu, Kościół podjął próby reorganizacji i jednocześnie starał się odzyskać swoją dawną pozycję. Na trwającym w latach 1545 – 1563 soborze trydenckim postulowano wzmocnienie władzy papieskiej, podjęcie działań zmierzających do ugruntowania wiary oraz konieczność przeciwdziałania reformacji. Utrwalenie zasad religii katolickiej miało się odbywać m.in. poprzez sztukę o charakterze sakralnym, głównie architekturę, malarstwo, rzeźbę oraz literaturę. Stając się surowym i krytycznym mecenasem sztuki Kościół propagował powrót do ideałów estetycznych średniowiecza, a głównym kryterium oceny wartości dzieł artystycznych uczynił “przystojność” i zgodność z nakazami religijnymi. Wiele dzieł sztuki uległo zniszczeniu, a ogłoszeniem Indeksu ksiąg zakazanych zapoczątkowano kościelną cenzurę. Wszystkie te zjawiska, zmierzające do przeciwdziałania reformacji, określa się mianem kontrreformacji. Szczególną rolę w realizowaniu haseł nowego nurtu miał odegrać, utworzony w 1534 roku przez Ignacego Loyolę, zakon Najświętszej Marii Panny Serca Jezusowego, którego członków zwano jezuitami. Pomimo silnej pozycji Kościoła znaczącą rolę w rozwoju kultury barokowej odegrały także ośrodki świeckie, głównie dwory królewskie i magnackie, kształtujące gusty i sprawujące opieką nad literatami.