Losy zamku Horeszków Pana Tadeusza

Gerwazy ukazał nam zamek jako miejsce spotkań szlachty okolicznej, miejsce sejmików i narad szlachty, podczas których pito wino z wielkich kuflów. Tu zbierano się na łowy, na sejmy, imieniny pańskie. Tu, w zamku, pan godził zwaśnionych chłopów, bawił swych gości rozmową, podczas gdy młodzież wprawiała się w szermierce na dziedzińcu. Gerwazy, z racji swego wieku, jest skarbnicą dawnej tradycji szlacheckiej, obyczajów i obowiązków. Zna wszystkie okoliczne rody i ich koligacje. Jest człowiekiem pełnym szacunku dla powinności szlacheckich, odważny w boju, wierny Horeszkom, to patriota wspierający Konstytucję 3 Maja. Relacja klucznika na temat Jacka Soplicy zabarwiona jest niechęcią. Podkreśla ubóstwo Jacka, kłótliwość, łatwe sięganie do szabli, zarozumialstwo pozwalające mniemać iż poślubi Horeszkównę. Najpoważniejsze oskarżenie jednak brzmi: zabójca. A raczej skrytobójca, który strzela do Polaka napadniętego przez moskiewskie wojska. Zatem zdrajca i tchórz. Nasuwa się pytanie: skoro Jacek tak mało znaczył, tak ubogi miał majątek, skąd ów szacunek pośród szlachty ? Dlaczego wdawał trzystu głosami na sejmikach i sejmach? Dlaczego go zwano „Wojewodą”? Dlaczego tak często goszczono na zamku? Klucznik pomija wiele istotnych cech charakteru Soplicy dobierając tylko te ciemne. Można go jednak usprawiedliwić: był przy śmierci Stolnika. Narrator relacjonuje tylko: „weszli w zamek”, „weszli w sień”. I oddaje głos Gerwazemu.