Gatunki dydatktyczne

gatunki dydaktyczne bajka Jako samodzielny gatunek literacki w literaturze europejskiej bajka ukształtowała się w starożytnej Grecji. Szczególne znaczenie miała w twórczości Ezopa, na wpół legendarnego poety frygijskiego z w. VI p.n.e. Bajki Ezopowe maiły charakter ludowy, w literaturze poslkeij tłumaczył je Biernat z Lublina na pocz. XVI w. W literaturze rzymskiej najwybitniejszym twórca bajek był Fedrus (w I n.e.). Motywy przezeń wprowadzone weszły na stałe do repertuaru bajkopisarzy, odnajdujemy je w twórczości La Fontaine’a, Kryłowa, Krasickiego i Mickiewicza. Bajka jest swego rodzaju przypowieścią na temat ludzkich sytuacji, charakterów i postaw Owe sytuacje, charaktery i postawy nie są zindywidualizowane, przeciwnie, mają znaczenie jako uogólnienie ludzkich doświadczeń. Najczęstszymi bohaterami bajek są zwierzęta. Ich nazwa zastępuje rozbudowaną charakterystykę, w sposób jednoznaczny sugerując ten zespół cech, o który bajkopisarzowi chodzi, np. lew - męstwo, lis - chytrość, mrówka - pracowitość, itp. Bajki w których obraz pewnej sytuacji jest rozbudowany, przybiera postać miniaturowej charakterystyki (bajki La Fontaine’) to bajki narracyjne . Kiedy zaś pisarz dąży do maksymalnej zwięzłości, nie przedstawia akcji, lecz jedynie lapidarnie notuje jakieś zdarzenie, z którego wynika określony sens moralny (niektóre bajki Krasickiego) wówczas mamy do czynienia z bajką epigramatyczna. Sens moralny bajki najczęściej podany jest w postaci morału. satyra Charakter satyryczny może mieć praktycznie każdy gatunek literacki, bowiem właściwości satyry są związane ze szczególnym stosunkiem twórcy do rzeczywistości społecznej. Jest to stosunek nacechowany silnym krytycyzmem. Pisarz dąży do ośmieszenia opisywanych zjawisk poprzez wyolbrzymienie ich wewnętrznych przeciwieństw i dysproporcji. Satyra jednak nie ogranicza się jednak do uchwycenia istoty śmieszności zjawiska, cechuje ja agresywność wobec ośmieszanych faktów. W związku z tym posługuje się metodą karykatury. Satyra ukształtowała się w starożytności i jako osobny gatunek literacki zaistniała w Rzymie. Najwybitniejszymi satyrykami byli: Lucyliusz (II w. p.n.e.), Horacy (I w. p.n.e.) i Juwenalius (I w. p.n.e.). Satyrę pojmowano jako utwór wierszowany, oparty na ściśle przestrzeganych miarach wierszowych (Horacy wykorzystywał heksametr). Takie rozumienie gatunku przetrwało aż do XVIII w.