Można stwierdzić, że były to gatunki użytkowe, takie, w których łatwo było pouczać publiczność, ukazać i ośmieszyć wady społeczne, postulować reformy - zwłaszcza w klasycznym nurcie literatury. Cele takie wymogła potrzeba ratowania Rzeczypospolitej przed upadkiem i konieczność oświecenia społeczeństwa i moralnego jego odrodzenia: - ośmieszenie ciemnoty i nieuctwa, - potępienie próżniaczego trybu życia, - krytyka życia ponad stan i życia pasożytniczego, - demaskowanie fałszu, obłudy, pozorów przyzwoitości, - propagowanie reform politycznych i społecznych, - propagowanie nowych wzorców osobowych i postaw obywatelskich. Formy literackie: Klasycyzm: a. Bajka - wierszowana, alegoryczna opowieść, która służy do wypowiedzenia pewnej nauki moralnej o charakterze ogólnym i powszechnym, dotyczącej stosunków między ludźmi. Prawda wypowiadana jest bezpośrednio, głównie jako puenta, niekiedy już na początku bajki, lub bywa tylko zasugerowana czytelnikowi. W oświeceniu używana głównie ze względu na morał, który pozwalał przekazać ważne treści. b. Satyra - utwór o celu dydaktycznym, wytykający i ośmieszający wady i występki zarówno natury ludzkiej, jak i życia zbiorowego - obyczajowego, społecznego, politycznego. Istotą satyry jest krytyka, więc posługuje się ona często wyolbrzymieniem atakowanych cech, deformacją i groteską. c. Komedia - gatunek dramatyczny o pogodnej treści, obfitującej w wydarzenia akcji, i szczęśliwym zakończeniu. Wprowadzał elementy komizmu, niekiedy także karykatury, satyry i groteski. W oświeceniu ośmieszała postacie i ich postawy. (np. "Powrót posła" Juliana Ursyna Niemcewicza). d. Powieść - służyła charakterystyce osób i sytuacji społecznych (np. "Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki"). e. Poemat heroikomiczny - parodia eposu rycerskiego. Konwencje eposu, należące do stylu wysokiego, zostają tu użyte do opowiadania na tematy błahe i codzienne. W "Monachomachii" spór mnichów przedstawiony jest przy zastosowaniu: inwokacji, porównań homeryckich, personifikacji, rozbudowanego okresu zdaniowego, form stroficznych. Sentymentalizm: f. Sielanka - gatunek literacki o tematyce utworów z życia pasterzy lub rolników. Wierszowany utwór w formie monologu wygłaszanego przez postać literacką, najczęściej pasterza, przeplatany opisem lub dialogiem.
Charakterystyka gatunków literackich oświecenia
Można stwierdzić, że były to gatunki użytkowe, takie, w których łatwo było pouczać publiczność, ukazać i ośmieszyć wady społeczne, postulować reformy - zwłaszcza w klasycznym nurcie literatury. Cele takie wymogła potrzeba ratowania Rzeczypospolitej przed upadkiem i konieczność oświecenia społeczeństwa i moralnego jego odrodzenia: - ośmieszenie ciemnoty i nieuctwa, - potępienie próżniaczego trybu życia, - krytyka życia ponad stan i życia pasożytniczego, - demaskowanie fałszu, obłudy, pozorów przyzwoitości, - propagowanie reform politycznych i społecznych, - propagowanie nowych wzorców osobowych i postaw obywatelskich. Formy literackie: Klasycyzm: a. Bajka - wierszowana, alegoryczna opowieść, która służy do wypowiedzenia pewnej nauki moralnej o charakterze ogólnym i powszechnym, dotyczącej stosunków między ludźmi. Prawda wypowiadana jest bezpośrednio, głównie jako puenta, niekiedy już na początku bajki, lub bywa tylko zasugerowana czytelnikowi. W oświeceniu używana głównie ze względu na morał, który pozwalał przekazać ważne treści. b. Satyra - utwór o celu dydaktycznym, wytykający i ośmieszający wady i występki zarówno natury ludzkiej, jak i życia zbiorowego - obyczajowego, społecznego, politycznego. Istotą satyry jest krytyka, więc posługuje się ona często wyolbrzymieniem atakowanych cech, deformacją i groteską. c. Komedia - gatunek dramatyczny o pogodnej treści, obfitującej w wydarzenia akcji, i szczęśliwym zakończeniu. Wprowadzał elementy komizmu, niekiedy także karykatury, satyry i groteski. W oświeceniu ośmieszała postacie i ich postawy. (np. "Powrót posła" Juliana Ursyna Niemcewicza). d. Powieść - służyła charakterystyce osób i sytuacji społecznych (np. "Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki"). e. Poemat heroikomiczny - parodia eposu rycerskiego. Konwencje eposu, należące do stylu wysokiego, zostają tu użyte do opowiadania na tematy błahe i codzienne. W "Monachomachii" spór mnichów przedstawiony jest przy zastosowaniu: inwokacji, porównań homeryckich, personifikacji, rozbudowanego okresu zdaniowego, form stroficznych. Sentymentalizm: f. Sielanka - gatunek literacki o tematyce utworów z życia pasterzy lub rolników. Wierszowany utwór w formie monologu wygłaszanego przez postać literacką, najczęściej pasterza, przeplatany opisem lub dialogiem.
Materiały
Koncepcja człowieka w renesansie
Renesansowa koncepcja człowieka i życia w renesansie
CZŁOWIEK RENESANSU I JEGO SPRAWY
WZORCE OSOBOWE OKRESU ODRODZENIA
“ŻYWOT CZŁOWIEKA POCZCIWEGO” MIKOŁAJ REJ
Jest to utwór parenetyczny czyli propagujący pewien typ osobowości, który ma być wzorem cnót dla czytelników współczesnych autorowi. W tym przypadku ideałem jest szlac...
Romantyzm - Twórcy i ich dzieła oraz ocena epoki
Ocena epoki
Znaczenie romantyzmu w historii literatury polskiej jest wielkie z powodu spuścizny ogromu arcydzieł, jaki po sobie pozostawił. Jako zjawisko europejskie mówi się o nim, iż był epoką postępową. Ów postęp polegał na odkryciu, iż istota ludzka nie składa się jedynie z rozumu i materii, ale również ze sfery uczuciowej, której analizowa...
Czym jest agresja - psychologia
Agresja
Agresję definiujemy jako działanie intencjonalne, ukierunkowane na spowodowanie szkody fizycznej lub psychicznej. Celem agresji wrogiej jest zadanie bólu lub zranienie. Agresja instrumentalna służy do osiągnięcia innego celu poza zadaniem bólu i zranieniem. Dzisiaj na skutek rosnącej liczby przestępstw z użyciem przemocy, popełnianych...
Poezja Marii Konopnickiej - "Rota", "Contra spem spero"
Jest to cykl sonetów. Jest to próba połączenia filozofii romantyzmu i pozytywizmu. Twierdził, że są epoki burzy i naporu oraz ciszy i spokoju. Są one cykliczne i tak już musi być.
Maria Konopnicka
“Rota”
Podmiot liryczny, czyli Maria Konopnicka składa przysięgę na wierność swojej ojczyźnie. Nawołuje naród do walki o niepodle...
Szczegółowa charakterystyka Tomasza Judyma
CHARAKTERYSTYKA DOKTORA TOMASZA JUDYMA, BOHATERA \"LUDZI BEZDOMNYCH\"
\"Ludzie bezdomni\" - tytuł jednej z najbardziej znanych powieści Stefana Żeromskiego. Ma on, jak tytuły wielu powieści tego pisarza, dwa znaczenia- dosłowne i przenośne. Dosłowne znaczenie tego tytułu jest całkiem zrozumiałe. O \"bezdomności\" świadczy wegetowanie w trud...
Wiersze Tadeusza Różewicza - interpretacja
TADEUSZ RÓŻEWICZ -poeta moralista, najbardziej przeraża go brutalne zobojętnienie na losy innych ludzi.
„Ocalony”
Przedstawia doświadczenia i świadomość tej części pokolenia spełnionej Apokalipsy, której udało się przeżyć wojnę. Podm. lir. „ocalał prowadzony na rzeź. Był przeznaczony na śmierć. To zmieniło jego światopo...
Co to jest onomatopeja?
Onomatopeja - imitowanie za pomocą dźwięków mowy zjawisk akustycznych. Np. “miauczeć”, “kukułka”. Z reguły wyrazy dźwiękonaśladowcze wyróżniają się fonetycznie spośród ogółu słownictwa danego języka dzięki nietypowym połączeniom fonemów, np. “pst!”, “dzyń!”.
Obok onomatopei słuchowych istnieją rów...
Hasła związane z literaturą współczesną
HASŁA ZWIĄZANE Z EPOKĄ
AKCJA
Akcja to ciąg zdarzeń dający się wyodrębnić w fabule dzieła literackiego(dramatu, opowiadania, powieści, poematu epickiego), pozostających ze sobą w związku przyczynowo - skutkowym i stanowiacych rezultat celowego postępowania postaci literackich. Akcji przeciwstawia się kontrakcję -równoległy, lecz zmierza...