Cechy dramatu Różewicza - Kartoteka

Cechy dramatu Różewicza. „Kartoteka", utwór z roku 1959, to dramaturgiczny debiut poety. Bohater dramatu jest kimś bez nazwiska i indywidualnych rysów. Autor nazywa go „Bohaterem". Dramat składa się z luźnych scen, Przez pokój bohatera, który leży niemal przez cały czas bezczynnie w łóżku, przechodzą różne postacie. W konwencji nieuporządkowanych wspomnień, przemieszania odległych w czasie wydarzeń, często zupełnie banalnych, poznajemy fragmenty życiorysu bohatera. Na pozór konwencja, przyjęta przez autora przypomina zasadę budowy dramatu romantycznego. Gorzkie doświadczenia bohaterów prowadziły jednak do odnalezienia wielkiej idei. Bohater „Kartoteki" przyjmuje postawę abnegacji. Nie obchodzą go żadne idee, nie chce nikomu przewodzić. Programowo zostaje bezczynny. Życie toczy się obok niego. Dominującą kategorią artystyczną jest tu groteska. Świat ukazany jest wynaturzony, choć zarazem przedstawione sytuacje wydaję się znane, codzienne. Sparodiowane zostaję konwencje literackie, symbole kultury, uznane wartości. Bohater staje się antybohaterem, pustym w środku. Nie kreuje swego świata, sam jest przez niego kreowany. Niewarta zachodu jest nawet samobójcza śmierć. W czasie rozwoju akcji staje się oczywiste, że spoza groteski wyziera głęboki tragizm. Bohater odrzuca wszelkie działanie, ponieważ jest człowiekiem zniszczonym psychicznie przeżyciami wojny, doświadczeniami lat 70tych, pustką obecnej egzystencji. Jest przedstawicielem pokolenia, na które historia wywarła tragiczne piętno. Jest jednym z wielu, dlatego nie ma nazwiska, indywidualnych rysów. . „Kartoteka" Artysta stworzył przejmujący obraz zaniku samoświadomości oraz rozpadu osobowości współczesnego człowieka • Czyni bohaterem dramatu człowieka (każdego), którego biografię ilustrują nie powiązane wzajemnie sceny • Surrealistycznemu w istocie przesuwaniu się kolejnych teatralnych obrazów towarzyszy brak podmiotowości i tożsamości bohatera; jest on pozbawiony twarzy, imienia, wieku, zawodu • Autor operuje - skrótem - powtórzeniami - metaforą - nieoczekiwanymi skojarzeniami i pointami - prozaizmami „ Kartotekę" charakteryzuje również otwarta kompozycja dramaturgiczna; utwór zespala rozmaite konwencje i gatunki sceniczne: obok wspomnianego już moralitetu nawiązuje di poetyki groteski, parodii, dramatu poetyckiego Podobnie jak i w jego poezji, tak i w dramatach najpierw dominowała obsesja wojenna („Kartoteka"), później rozrachunki z literaturą, obecne zresztą już w „Kartotece", ale jeszcze silniejsze w dramacie „Na czworakach" lub katastroficzne wizje zagłady współczesnej cywilizacji w sztuce „Stara kobieta wysiaduje" , czy też obsesje sexu („Białe małżeństwo").