Urbanizacja - aspekty

URBANIZACJA – jest złożonym procesem społecznym, posiadającym wiele aspektów.  ASPEKT DEMOGRAFICZNY – jest to przemieszczanie się ludności wiejskiej do miast (wzrasta liczba ludności miejskiej w ogólności całego kraju). Wzrostowi towarzyszy proces koncentracji przestrzennej. Powszechną miarą urbanizacji jest procentowy udział ludności miejskiej w ludności ogółu.  ASPEKT SOCJOLOGICZNY – jest to upowszechnianie się wartości miejskich w skali całego społeczeństwa. WARTOŚCI MIEJSKIE – specyficzny styl życia mieszkańców miast.  ASPEKT PRZESTRZENNY – polega na powstawaniu rozległych stref zurbanizowanych wokół miast.  ASPEKT EKONOMICZNY – jest to wzrost liczby zatrudnionych w poza rolniczych działach gospodarki np. przemysł, budownictwo, usługi. Urbanizacja to łańcuch konkretnych zmian w przestrzeni geograficznej. PROCES DOŚRODKOWY – to proces przemieszczania się elementów środowiska wiejskiego do miast w procesie zwanym migracjami. Temu procesowi towarzyszy transformacja społeczno – ekonomiczna tej nowej ludności. PROCES ODŚRODKOWY – to przemieszczanie się wzorców miejskich i ich upowszechnianie w środowisku wiejskim. Dośrodkowy typ urbanizacji wiąże się z silną koncentracją przestrzenną ludności w miastach (np. w Polsce na niecałych 10% mieszka ponad 60% jej mieszkańców). Uprzemysłowienie to proces techniczno – ekonomiczny. Co to jest miasto ? Za miasto uznaje się skupisko ludności ponad 20.000 mieszkańców. W Polsce za miasto uznaje się takie skupisko ludności, które otrzymało prawa miejskie. Często procesy koncentracji ludności w miastach przyjmują formę nadurbanizacji. FORMA NADURBANIZACJI – występuje tam gdzie formalnie rośnie liczba ludności miejskiej bez zasadniczych zmian typowych dla społecznych procesów urbanizacji (np. FAVELE w Ameryce Południowej, SLUMSC w Ameryce Północnej). O tempie zmian urbanizacyjnych na świecie świadczą następujące dane: w 1800r. w miastach mieszkało 3% ludności miejskiej w 1900r. w miastach mieszkało 14% ludności miejskiej w 1980r. w miastach mieszkało 43% ludności miejskiej Obecnie w miastach mieszka prawie 50% jego mieszkańców. Urbanizację można prześledzić na rozwoju miast milionowych. Na początku stulecia było ich 10, a obecnie jest ich 340. Aglomeracja Meksyku liczy 20 mln. Mieszkańców, samo miasto 125 mln. Calcuta (Sao Paolo 15 mln Aglomeracja Nowego Jorku przekroczyła 10 mln. Gigantyczne procesy urbanizacji tworzą sytuację kryzysową w procesach ekonomicznych i komunalnych. Możliwości planowania takich miast praktycznie nie ma. PRZESTRZENNE FAZY URBANIZACJI 1 FAZA – jest to silna koncentracja ludności i różnorodnych form działalności gospodarczej, w tym przemysłu miasta (tak tworzyły się miasta przemysłowe w XIX w. W Ameryce Północnej i w Europie) 2 FAZA – tworzenie się tzw. obszarów metropolitarnych. Powstają systemy ośrodków satelitarnych – miejskich, które otaczają nasze miasta. Można powiedzieć, że taki obszar nosi znamiona otwartego regionu ekonomicznego. OBSZAR METROPOLII – to teren otaczający wielkie miasto, wykazujący z tym miastem silne powiązania. Są to powiązania o charakterze funkcjonalnym, takim jak: funkcje mieszkaniowe funkcje przemysłowe funkcje infrastrukturalne Obszary metropolitarne obejmują zarówno układy przestrzenne zwane aglomeracjami miejskimi jak i układy zwane KONURBACJAMI. Przykłady aglomeracji miejskich monocentrycznych: Warszawa, Kraków, Poznań, Łódź, Wrocław. Przykłady konurbacji (aglomeracji policentrycznych): GOP, Zagłębie Rury. 3 FAZA – megalopolizacja układów osadniczych. Następuje integracja przestrzenna i funkcjonalna wielu obszarów metropolitarnych, czyli powstaje struktura osadnicza o olbrzymim zasięgu przestrzennym. MEGALOPOLIS – gigantyczny układ przestrzenny (np. wschodnie wybrzeże Stanów Zjednoczonych – 700 km długości, 50 km szerokości, 60 mln mieszkańców) NIPPON MEGALOPOLIS – pomiędzy Tokio a Osaką STREFY CIENIA – obszary upadłego przemysłu, tereny, które upadły. TEORIA BAZY EKONOMICZNEJ MIAST – opiera się na założeniu, że ludność pracująca w mieście składa się z dwóch podstawowych grup. • EGZOGENICZNA – (zewnętrzna), ludność, która poprzez swoją działalność ukierunkowana jest na zewnątrz miasta (eksportowa np. ludzie pracujący w przemyśle). Jest to ludność związana z funkcjami miastotwórczymi. • ENDOGENICZNA – (wewnętrzna), ludność, której działalność ukierunkowana jest do wewnątrz miasta i ta grupa ludzi pełni funkcje uzupełniające, np. usługi.