Tytułowi bohaterowie "Mistrz i Małgorzata"

Mistrz i Małgorzata Para tytułowych bohaterów kojarzy się z postaciami z Fausta Goethego (imiona, konszachty z diabłem). Mistrz – uzdolniony pisarz fascynuje się osobą Jezusa. Jako autor książki o tym niezwykłym Człowieku i wielkim nieszczęściu tchórzącego wobec systemu Piłata wystąpił przeciwko obowiązującemu światopoglądowi ateistycznemu a przy tym ukazał klęskę reprezentanta władzy. Szykany i odrzucenie powieści zniszczyło psychikę Mistrza. Wrażliwy, delikatny, kochający prawdę poczuł się skrzywdzony i zniszczony. Jest postacią tragiczną, choć ośmieszoną – ambitny pisarz, odtrącony i poniżony. W tym sensie można go porównywać z Mistrzem-Filozofem z Ewangelii. Jego słaba psychika mobilizuje do opieki nad nim Małgorzatę, kobietę zamężną, która żyje w dostatku otoczona miłością (jej mąż jest wysokim urzędnikiem państwowym), ale w imię prawdy (nie kocha męża) i uczuć do Mistrza decyduje się dzielić z nim los w obskurnej suterenie. Oboje są z sobą związani wielkim uczuciem, którego nie osłabia oddalenie (pobyt Mistrza w szpitalu psychiatrycznym), ani codzienne troski bytowe. Małgorzata jako pierwsza czytelniczka powieści ukochanego docenia jego wielki talent i gotowa jest poświęcić dla niego siebie samą. Z powodu tej miłości staje się wiedźmą, zaprzedaje się diabłu, z uległej, kochającej, pięknej kobiety zmienia się w walczącą o swoje szczęście, zmysłową, energiczną i mściwą czarownicę, przedstawioną według ludowych wyobrażeń (lata na miotle, straszy, hałasuje). Umieszczone w tytule powieści postaci, choć dość późno do niej wprowadzone, stoją na skrzyżowaniu głównych wątków: ukazującego rzeczywistość moskiewską, biblijnego i fantastycznego. Również oni oboje, kiedy odchodzą do innego wymiaru, by wreszcie zaznać szczęścia i spokoju, uwalniają od cierpień Piłata (prawo twórcy, który kształtował jego losy na kartach swojego dzieła).