Teoria klas K.Marksa

Elementy teorii klas K.Marksa. Komentarze współczesne. Klasa dla siebie – klasa wyodrębniona ze względu na obiektywne kryteria ekonomiczne, ale posiadająca świadomość swego położenia klasowego i wspólnych interesów, więź psychiczną łączącą jej członków, zyskująca podmiotowość Klasa w sobie – klasa wyodrębniona ze względu na obiektywne warunki ekonomiczne, ale nie posiadająca świadomości. Wg Marksa kryterium wyodrębnienia klas jest podział pracy i stosunek do środków produkcji (czyli środków pracy i siły roboczej) Wg Ossowskiego klasy u Marksa są dychotomiczne, a przez skrzyżowanie dwóch dychotomii (właściciele i nie właściciele oraz pracujący i niepracujący) uzyskuje się 3 klasy: właściciele niepracujący, właściciele pracujący oraz nie posiadający własności i pracujący. Klasa społeczna wg Lenina – klasami nazywamy wielkie grupy ludzi, różniące się między sobą: miejscem zajmowanym w historycznie określonym systemie produkcji; stosunkiem do środków produkcji (zazwyczaj prawnie usankcjonowanym i uregulowanym); rolą w społecznej organizacji pracy; sposobem otrzymywania i rozmiarami tej części bogactwa społecznego, którą rozporządzają. Wg Marksa istnieje wielość klas, a na 2 pierwszych biegunach istnieją 2 klasy podstawowe. Istnieją klasy zbiorcze (proletariusze i kapitaliści – jest coś wspólnego w położeniu klas, które mogą różnić się ekonomicznie), klasy jednostkowe (robotnicy wielkoprzemysłowi), klasy podstawowe i niepodstawowe (ze względu na dominujący sposób produkcji) Wg prof. S.Kozyra-Kowalskiego klasy to zbiory jednostek, które są elementami różnych sposobów produkcji materialnej i zajmują w tych sposobach produkcji identyczną albo zbliżoną pozycję, zwłaszcza ze względu na własność ekonomiczną, a więc pozostają w identycznym lub zbliżonym stosunku własnościowym do środków produkcji materialnej i do cudzej oraz własnej siły roboczej. Kontynuatorzy Marksa: a) wschodnia wersja marksizmu: - przedstawiciele: Kautsky, Bucharin, Lange, Hochfeld - ta wersja przyjęła się w Polsce - cechuje ją tzw. ekonomicyzm, który wszystkie zjawiska pozaekonomiczne w życiu społecznym traktował jako epifenomeny czyli zjawiska wtórne; nie doceniał on autonomiczności zjawisk pozaekonomicznych uwypuklając tym samym sprawczą rolę czynników ekonomicznych, wpływających na nadbudowę b) zachodnia wersja marksizmu: - przedstawiciele: marksiści niemieccy ze szkoły Webera – Lukacs, Arendt, Gramsci, Labriola, Korsch - bardziej doceniał autonomię zjawisk pozaekonomicznych w życiu społecznym np.: kulturalnych czy politycznych; istnienie klas hybrydowych (których członkowie należą do więcej niż jednej klasy), zbiorowości wewnątrz klasowe – pozaekonomiczne zróżnicowania wpływające np.: na poziom status różnych jednostek w obrębie tej samej klasy