Rozwój przemysłu w czasach Królestwa Warszawskiego

ROZWÓJ GŁÓWNYCH OŚRODKÓW PRZEMYSŁU: Dwa główne czynniki wpłynęły decydująco na rozwój wielkiego przemysłu w królestwie - rozszerzenie rynku, uwłaszczenie chłopów i rozbudowa sieci kolejowej. Rynek zbytu dla przemysłu poszerzył się tutaj również bardzo wydatnie w wyniku zniesienia jeszcze w 1850r. Granicy celnej pomiędzy kongresówką a cesarstwem. Rozległość i chłonność olbrzymiego rynku rosyjskiego, jak również taniość siły roboczej stwarzały dogodną koniunkturę dla rozwoju wytwórczości przemysłowej, czemu również sprzyjała początkowo polityka celna rządu carskiego, nakładająca niskie cła na importowane surowce przy zastosowaniu wysokich opłat celnych na import fabrykatów. Dobra koniunktura doprowadza tu w latach 1850-1870 do definitywnego przekształcenia przemysłu manufakturowego w nowoczesny przemysł fabryczny i do szybkiego jego wzrostu. Równocześnie rośnie gwałtownie export towarów przemysłowych z królestwa, który wyrasta na jeden z najbardziej uprzemysłowionych okręgów całego imperium. W konsekwencji powstawają na terenie kongresówki 3 wielkie nowe ośrodki przemysłowe o znaczeniu podstawowym dla życia gospodarczego kraju, skupiające się wokół Łodzi, Warszawy, i Dąbrowy Górniczej. Szczególnie charakterystyczną fizjonomię nadaje tu okręg Łódzki z przemysłem włókienniczym, głownie bawełnianym, zlokalizowanym obok Łodzi w Widzewie, Pabianicach, Zgierzu, Tomaszowie. Produkował on przede wszystkim tanie tkaniny, obliczone na zbyt w głębi Rosji. Rozwijał się tu jednak także przemysł wełniany, a na trasie kolejowej łączącej Łódź z Warszawą - w Żyrardowie - powstała wielka fabryka płótna lnianego należąca obok zakładów przędzalniczych K. Scheiblera i I. K. Poznańskiego w Łodzi, braci Ginsberg w Zawierciu - do jednego z największych zakładów przemysłowych królestwa. W warszawskim okręgu przemysłowym rozwijał się głównie przemysł metalowy, budowy maszyn, garbarski i konfekcyjny, na terenie zaś guberni warszawskiej i płockiej - cukrownictwo. Przodowały tu zakłady Lilpop, Rau i Ska wytwarzające maszyny i narzędzia rolnicze a następnie także wagony kolejowe. Innymi dużymi zakładami budowy maszyn w warszawie stał się: zakłady firmy Schsccholtze Reppham i ska, forma K. Rudzki, specjalizująca się w budowie konstrukcji mostowych oraz rozbudowany w początkach lat osiemdziesiątych zakład firmy Borman i Schwede. Warszawa była również głównym ośrodkiem innych gałęzi przemysłu metalowego lekkiego - np. wyrobu platerów (Freget, Norblin i ska) Rozwój okręgu przemysłowego, skupionego głównie w takich miastach, jak Sosnowiec, Będzin, Dąbrowa Górnicza, Częstochowa, związany był z powstaniem począwszy od drugiej połowy lat osiemdziesiątych, nie znanej dotąd gałęzi hutnictwa - stalownictwa. W 1883 rozpoczęły produkcję 3 duże walcownie w zagłębiu Dąbrowskim a mianowicie: "Katarzyna, koło Sosnowca", "Aleksander w Milowicach", "Puszkin nad Fifką". Poważne znaczenie miał tu przełom w technice produkcji hutniczej (opalenie pieców hutniczych węglem zamiast drzewem), co związało dalszy rozwój hutnictwa w Królestwie zasobnym w węgiel rejonem sosnowiecko-dąbrowskim, podczas gdy zagłębie staropolskie oddalone od złóż węgla kamiennego i pozbawione kolei zaczęło gwałtownie podupadać.