Polityka pieniężna, podaż i popyt na pieniądz

Instrumenty kształtowania podaży i popytu na pieniądz (rezerwy obowiązkowe, refinansowanie banków, stopa procentowa, operacje otwartego rynku) Polityka pieniężna jest to całokształt rozwiązań i działań podejmowanych w gospodarce narodowej w celu: • Zaopatrzenia w środki pieniężne i kredyt jednostki gospodarujące, • Regulowania wielkości podaży pieniądza. Podaż pieniądza jest realizowana przez banki, przy czym pierwotna kreacja (podaż) pieniądza przebiega w banku centralnym, który udziela kredytów bankom komercyjnym. Te banki, udzielając kredytów swym klientom, dokonują wtórnej kreacji pieniądza. O wielkości podaży pieniądza decyduje wtórna kreacja pieniądza przez banki komercyjne. Ale bank centralny czuwa nad sumą podaży ( kreacji) pieniądza i oddziałuje na jej rozmiary instrumentami polityki pieniężnej. Kształtowanie podaży pieniądza przez bank centralny ma na celu utrzymanie równowagi na rynku kredytowym i niedopuszczenie do nadmiaru pieniądza, co mogłoby wpływać niekorzystnie na stabilność cen. Podaż pieniądza stanowi istotny czynnik wpływający na kształtowanie globalnego popytu. Wzrost podaży pieniądza powoduje wzrost globalnego popytu, a tym samym ma wpływ na wzrost produktu krajowego brutto. Realny wzrost następuje zwłaszcza wówczas gdy w gospodarce występuje przymusowe bezrobocie i nie wykorzystane są zdolności produkcyjne. W tej sytuacji aktywna polityka pieniężna będzie sprzyjać ożywieniu gospodarczemu. Popyt na pieniądz jest związany przede wszystkim z funkcjami jakie on pełni w gospodarce rynkowej. W szczególności zaś zapotrzebowanie to wynika z udziału pieniądza w transakcjach kupna i sprzedaży oraz z tego iż stanowi on dla przedsiębiorstw i poszczególnych członków społeczeństwa jeden ze składników ich majątku. Zgodnie z klasyczną ekonomią polityczną wielkość popytu jest powiązana z relacją pomiędzy dochodem narodowym a wielkością pieniądza jednostek gospodarujących. W celu realizacji polityki pieniężnej NBP został wyposażony w szereg instrumentów. Instrumenty te oddziaływują na funkcjonowanie banków w sposób bezpośredni i pośredni. • Instrumenty bezpośrednie wiążą się z oddziaływaniem na podaż z pieniądza i kredytu oraz na poziom stóp procentowych, poprzez odgórne narzucanie ograniczeń i zakazów. Do najszerzej wykorzystywanych przez NBP instrumentów zaliczyć można: pułapy kredytowe, wymagania dotyczące płynności, ograniczenia w strukturze aktywów i pasywów banku, rezerwa obowiązkowa, kredyt refinansowy wraz z jego pochodnymi. Instrumenty bezpośrednie cechuje z reguły selektywność ich oddziaływania. Pozwalają one stosunkowo skutecznie kontrolować podaż i kierunki przepływu pieniądza. Podstawową ich wadą jest jednak to, że opieranie się na tego rodzaju instrumentach wiąże się z ryzykiem nieefektywnej alokacji środków, wynikającej z braku zobiektywizowanych informacji zawartych w parametrach rynkowych. • Instrumenty pośrednie – są wolne od tego rodzaju ryzyka. Najbardziej klasyczne z nich to operacje otwartego rynku.