Miłość w utworach romantyzmu i pozytywizmu

Romantyzm: Miłość romantyczna to uczucie tragiczne. W wielu lekturach romantycznych oglądamy ją wciąż taką samą: zakochany, młody, wrażliwy romantyk wyznaje swój afekt wybrance. Ona jest mu przychylna. Poza uczuciem łączą ich podobne poglądy i zainteresowania, podobne spojrzenie na świat i poezję. Wszystko zatem byłoby dobrze, gdyby nie nieubłagana ręka opatrzności. Najczęściej konwenanse świata, wola rodziców, nikły stan majątkowy romantyka stają na przeszkodzie szczęściu. Rozstanie jest tragiczne w skutkach - obłęd i cierpienie odrzuconego kochanka prowadzi go do samobójstwa. Nie rozpatrujemy skutków tego czynu - tak czy inaczej bohater przestanie istnieć dla świata jako prywatna osoba, jest co najwyżej wyrazicielem sprawy społecznej. 1. Konrad Wallenrod i Aldona, córka Kiejstuta. Ich miłość była szczęśliwa i zaakceptowana przez otoczenie, dopóki nie nadeszło zagrożenie "z zewnątrz". Wallenrod musiał poświęcić żonę i życie rodzinne dla sprawy kraju - i w tym tkwił tragizm miłości obojga bohaterów. 2. Gustaw i Pasterka ("Dziady") - typowy schemat miłości romantycznej. Ona nie może wyjść za niego za mąż, gdyż On nie jest odpowiednią partią, zatem godzi się z wolą rodziny. On - Gustaw - cierpi do granic obłąkania i usiłuje popełnić samobójstwo. 3. Jacek Soplica i Ewa Horeszkówna - Stolnik odmówił Jackowi ręki Ewy i podał czarną polewkę, bo Soplica był zbyt niski stanem dla magnackiej córki. Ewa kochała Jacka, była słaba i płochliwa - zgodziła się z wolą ojca. W akcie zemsty Jacek zabił Stolnika i udał się na bolesną tułaczkę. 4. Kordian i Laura - po raz pierwszy ciężar odpowiedzialności za nieszczęście spada nieco na samą wybrankę - to Laura odepchnęła afekt młodszego od siebie Kordiana, który w konsekwencji popełnił samobójstwo. 5. Hrabia Henryk i Maria - Maria kocha Henryka tak jak on ją i pobierają się. Tragedia rozpoczyna się po ślubie. Miłość romantyczna przybiera tu postać Dziewicy z piekła rodem, a Maria pozostaje uosobieniem zwykłej ziemskiej żony. Tym razem ona, Maria, popada w obłęd i umiera. I dopiero wówczas hrabia Henryk rozumie, że to żona była jego prawdziwą miłością, straconą i nieszczęśliwą. Pozytywizm: Kochankowie pozytywistyczni nie przeżywają tak tragicznie jak ich poprzednicy swoich uczuć miłosnych. Jednak romantyzm wycisnął ogromne piętno i na ich miłościach. 1. Stanisław Wokulski i Izabela Łęcka - Wokulski jest po części romantykiem, kocha swą wybrankę miłością bezgraniczną, wielką. Robi wszystko, by ją zdobyć. Cierpi, gdy ona go nie chce. Nie hamuje swych uczuć rozumem. Los podsuwa mu wartościową Helenę Stawską, ale on jest na to obojętny. Wokulski przeżył zawód, jednakże otwarte zakończenie "Lalki" pozwala czytelnikowi na snucie przypuszczeń. 2. Jan Bohatyrowicz i Justyna Orzelska - szczęśliwa miłość, oparta na wspólnej pracy i zrozumieniu, szczęśliwa pomimo różnicy stanów. 3. Anzelm Bohatyrowicz i Marta Korczyńska - romantyczna miłość z konsekwencjami. Różnica stanów nie dopuściła do zawarcia małżeństwa, czego oboje bardzo żałowali. 4. Kmicic i Oleńka - szczęśliwa miłość, która trwała pomimo wielu przeszkód. Jest czymś w rodzaju kontrargumentu dla miłości romantycznej. Ogólnie rzecz biorąc miłość pozytywistyczna jest lepsza od romantycznej, gdyż prawie zawsze kończy się szczęśliwie, lub można mieć na to nadzieję, co było nie do pomyślenia w romantyzmie.