Jak kształtuje się cenę?

Najważniejszymi podstawami kształtowania cen są: • koszty produkcji • relacja popytu i podaży • cena zagraniczna towaru • cena substytutów • wartość dzieła artystycznego • wartość numizmatyczna • preferencje społeczne państwa Z założenia w gospodarce rynkowej jedyna podstawą kształtowania cen powinna być relacja popytu i podaży, tj. mechanizm kształtowania ceny równowagi. Tak jednak nie jest. Brak jest bowiem gospodarki rynkowej w tzw. czystej postaci. Nie ma na świecie takiej gospodarki, która regulowana jest przez idealny mechanizm rynku. KOSZTY PRODUKCJI Według tej metody, punktem wyjścia do ustalania ceny są koszty produkcji. Dodając do kosztów produkcji zysk firmy otrzymujemy cenę. RELACJA POPYTU I PODAŻY Na tej podstawie ustalana jest cena równowagi rynkowej. CENA ZAGRANICZNA TOWARU Importując towar z zagranicy płacimy za niego w walucie, ponadto najczęściej musimy opłacić cło i ponieść koszty produkcji. Przeliczając cenę zagraniczną według aktualnego kursu walutowego i dodając do tego cło, koszty transportu i zysk otrzymujemy cenę krajową. Cena zagraniczna towaru może ułatwić ustalenie ceny w kraju w jeszcze inny sposób, bez potrzeby importowania towaru, lecz tylko przez porównanie ceny towaru krajowego z ceną takiego samego towary zagranicznego. CENA SUBSTYTUTÓW Ceny nowych towarów, wchodzących dopiero na rynek, można ustalić na podstawie cen towarów już istniejących i zaspakajających takie same potrzeby ( czyli substytutów). Np. jeśli mleczarnia wyprodukuje nowy ser, jego cenę można ustalić w oparciu o ceny podobnych serów już produkowanych. Trzeba przy tym uwzględnić wartość użytkową nowego sera i spróbować ustalić jej relację do sera już istniejącego. Jeżeli uznamy, że nowowyprodukowany ser jest dwa razy lepszy od już istniejącego, to jego cena powinna być dwa razy wyższa ( oczywiście w przeliczeniu na jednostkę wagową). WARTOŚĆ DZIEŁA Cen dzieł sztuki, zwłaszcza wybitnych artystów, nie da się ustalić na podstawie kosztów produkcji. Można byłoby ustalić w oparciu o zasadę popytowo- podażową, wystawiając np. obrazy na aukcję. Trzeba jednak ustalić cenę wywoławczą, która w czasie aukcji może być zmieniana. W przypadku tego typu dóbr cenę powinni ustalić fachowcy. WARTOŚĆ NUMIZMATYCZNA Analogicznie jak w przypadku dzieł sztuki, ceny starych monet nie mogą być ustalone w oparciu o wymienione podstawy (poza zasadą popytowo- podażową). Rzeczoznawca powinien najpierw ocenić wartość numizmatyczną monety. Jej wartość jako środka płatniczego nie ma wpływu na ustalanie jej ceny. PREFERENCJE SPOŁECZNE PAŃSTWA Na kształtowanie cen wpływa także państwo. Popyt na pewne dobra jest pewną wypadkową preferencji indywidualnych ( każdego konsumenta) i preferencji społecznych państwa. W gospodarce rynkowej państwo w ograniczonym zakresie wpływa na popyt. Są jednak rynki pewnych towarów, na które państwo wpływa. Takim rynkiem jest np. rynek towarów spirytusowych. Ustalanie ceny w oparciu o koszty produkcji spowodowałoby szereg ujemnych skutków społecznych: zdecydowany wzrost spożycia tych wyrobów, zmniejszenie się wpływów do budżetu państwa a tym samym zmniejszenie wydatków z budżetu itd. Dlatego preferencje państwa dotyczące rynku wyrobów spirytusowych zmierzają w kierunku ograniczenia spożycia oraz wzrostu wpływów do budżetu z tytułu sprzedaży tych wyrobów. Sposobem osiągnięcia zamierzonych celów jest nałożenie na wyroby spirytusowe wysokiego podatku (podatek akcyzowy) a tym samym wypchnięcie ich ceny w górę. Podobna sytuacja kształtuje się na innych, pokrewnych pod względem społecznych funkcji, rynkach ( rynek paliw, tytoniowy itp.). Opisane podstawy kształtowania cen stanowią alternatywne możliwości, choć niejednokrotnie w konkretnych przypadkach ceny mogą być ustalone na podstawie kombinacji różnych metod.