Charakterystyka sonetu IV Sępa-Szarzyńskiego

M.Sęp-Szarzyński : Sonet IV "O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem": monolog człowieka uznającego Boga za dobro najwyższe, który stara się do niego zbliżyć przez walkę z pokusami i ułomnością natury. Sonet opowiada o wojnie człowieka z szatanem, w której stawką jest nasze życie wieczne. Po stronie szatana opowiada się wszystko, co ziemskie: świata łakome marności, dom-ciało dla zbiegłych słabości, są to kusicielskie siły, dobra ziemskie, zazdroszczące duszy i napastujące ją nieustannie. Życie człowieka to ciągła walka i zabiegi o dobra materialne. Jednak folgowanie pokusom może doprowadzić do odsunięcia od Boga. Istnieją bowiem dwie równoważne siły przewyższające człowieka, który staje się elementem przetargu. Jest on wątły, niebaczny, rozdwojony w sobie. Dwoistość ludzkiego istnienia przejawia się w sferze oddziaływań boskich (dusza ciągnie ku Bogu) i sferze oddziaływań szatana (ciało ciągnie ku szatanowi). Obecność tej dwoistości prowadzi do wewnętrznego konfliktu. Działania, jakie człowiek podejmuje nie zawsze są skuteczne. Pokój i szczęście są dopiero w bliskim kontakcie z Bogiem – prośba do Boga o pomoc. Sonet V "O nietrwałej miłości rzeczy świata tego": utwór rozróżnia dwie miłości: trwałą – celem jej jest Bóg i nietrwałą – jej obiektem są rzeczy doczesne. Właściwością ludzkiego istnienia jest miłość, jest do niej stworzony. Jeśli to uczucie mu nie towarzyszy jest uboższy, nie czerpie satysfakcji z życia. Jednak jeśli kocha, to może stracić obiekt swojej miłości, może się do nie rozczarować i to prowadzić będzie do cierpienia. Idealizujemy bowiem rzeczy, które kochamy, a wszystko co doczesne mija. Człowiek nie jest szczęśliwy w życiu doczesnym, gdyż nie może osiągnąć wszystkiego, czego chce, musi ciągle walczyć. Obraz świata i człowieka w nim jest pesymistyczny, co wynika z faktu, że człowiek jest skazany na zmaganie się z dwoistością, nie znajduje oparcia w Bogu, który jest surowym sędzią czekającym na jego potknięcia; nie może więc zaznać szczęścia, gdyż zabiega o rzeczy przemijające. Życie człowieka ukazane jest jako cierpienie dalekie od ideału radości życia.