Znaczenie literatury baroku w literaturze polskiej

Jakie znaczenie twoim zdaniem w literaturze polskiej odegrała literatura baroku. Literatura baroku kształtowała się pod wpły-wem licznych wojen wyniszczających cały konty-nent, powodujących upadek kulturalny państw. Znaczącą rolę w kształtowaniu literatury baroku odegrał także sobór trydeński powołujący ruch kontrreformacyjny mający na celu walkę z refor-macją przez prześladowanie innowierców, spisy ksiąg zakazanych, wszechstronną cenzurę. To wła-śnie znalazło odzwierciedlenie w charakterze lite-ratury. Twórcy barokowi przeciwstawili się rene-sansowemu umiłowaniu ładu i harmonii, klasycz-nemu kanonowi estetycznemu. Dlatego też w póź-niejszych okresach uformował się pogląd oceniają-cy dorobek tego okresu jako „zepsucie smaku”. Na tak negatywny odbiór baroku złożyło się wiele faktów miedzy innymi niski stan wiedzy o literatu-rze barokowej – nie wolno nam zapominać, że wiele siedemnastowiecznych utworów pozostało, aż do końca dziewiętnastego stulecia w rękopisach na przykład dzieła Wacława Potockiego, czy Jana Andrzeja Morsztyna. Polska literatura barokowa jest zjawiskiem złożonym. Pierwszą jego fazę cechuje pojawienie się obok dominującego w renesansie klasycyzmu, nowych nurtów w literaturze, spojrzeniu na relację człowiek- Bóg. Okres dojrzały charakteryzuje wszechstronny rozwój literatury barokowej, która jednak często (choćby ze względu na kontrrefor-mację, która prześladowała przedstawicieli religii protestanckich) pozostawała w rękopisach i była dostępna tylko elitarnej grupie wybranych, na przykład przyjaciół poety. Z kolei trzecia faza to zahamowanie rozwoju literatury polskiej i liczone w dziesiątkach lat opóźnienie kulturalne Polski w stosunku do zachodniej Europy. Okres polskiego baroku zamykają tak zwane czasy saskie, określa-ne inaczej jako noc saska. Odejście od artystycz-nych gustów renesansu łączy się z pojawieniem w literaturze marinizmu i konceptyzmu. W końcowej fazie epoki pojawiają się pierwsze oznaki dążenia do odbudowy kraju, czego wyrazem jest choćby poezja Wacława Potockiego. Od chwili przeniesienia przez Zygmunta III Wazę stolicy z Krakowa do Warszawy w Polsce zabrakło silnego, centralnego ośrodka kulturalnego, skąd nauka i oświata mogłyby promieniować na całą Rzeczpospolitą. Rolę instytucji kultural-nych próbowały przejąć dwory magnackie i dworki szlacheckie. Ich charakter był jednak niezwykle zróżnicowany, co spowodowało rozwarstwienie się polskiej kultury na dwa zasadnicze, przeciwstaw-ne, lecz jednocześnie przeplatające się i uzupeł-niające się nurty. Nurt dworski polskiej poezji barokowej pozo-stawał pod przemożnym wpływem obcych tren-dów i mód literackich. Tworzyli w jego obrębie poeci wykształceni, znający reguły poetyki, wła-dający językami obcymi, a więc mogący czytać najnowsze dzieła zachodnich twórców w orygina-le. W obrębie nurtu dworskiego działali często dy-plomaci, traktujący poezję jako zajęcie uboczne – ta było w przypadku Jana Andrzeja Morsztyna, dyplomatą był również Daniel Naborowski. Szcze-gólne znaczenie dla rozwoju nurtu dworskiego miały dwa kierunki poetyckie: marynizm i kon-ceptyzm. Niezwykle istotnym czynnikiem kulturowym polskiego baroku jest sarmatyzm, kształtujący w zasadzie cały nurt poezji ziemiańskiej. Sarmatyzm jest typowo polską, oryginalną w skali europej-skiej, ideologią. Mianem sarmatyzmu nazywamy pogląd o szczególnym pochodzeniu szlachty pol-skiej. Pierwsze jego ślady pojawiają się w śre-dniowieczu, jednak rozkwit ideologii sarmackiej przypada na okres między końcem XV, a końcem XVIII wieku. Zgodnie z XVI – wiecznymi history-kami twierdzono, że Polska szlachta wywodzi się od Sarmatów, starożytnego plemienia, zamieszku-jącego przed wiekami ziemie polskie. Sarmatom przypisywano wiele wspaniałych cech charakteru, na przykład wrodzoną dumę, waleczność, odwagę, męstwo, patriotyzm, tolerancję, wierność. Polska szlachta przypisywała sobie sarmackie pochodze-nie, zaczęto poszukiwać własnych korzeni, wywo-dzić genezę całych rodów „od Sarmatów”, stwo-rzono wielki sarmacki mit szlachecki. Ideologia sarmacka ewoluowała, niestety, w złym kierunku. To co stanowiło zalety, z biegiem czasu wynatu-rzyło się, zdegenerowało, straciło wartość. Tak więc dzisiaj polski sarmatyzm utożsamiany jest ra-czej z negatywnymi cechami szlachty polskiej: megalomanią (przesadnym przekonaniu o swej wartości i wyższości nad innymi stanami), nacjo-nalizmem (poczucie wyższości nacji polskiej nad innymi narodami), nietolerancją religijną, awan-turnictwem, sobiepaństwem i skłonnością do alko-holizmu oraz ksenofobią (lękiem przed wszystkim co obce). Sarmatyzm to również niechęć do prze-sadnej nauki. Za typowego Sarmatę pozytywnego uważany jest Wacław Potocki, z kolei przedstawi-cielem sarmatyzmu zdegenerowanego jest Jan Chryzostom Pasek. Literatura baroku nie wywarła większego wpływu na literaturę polską, ponieważ: - dostępna była tylko dla nielicznych czytelników znających języki obce, co wynikało ze słabego wykształcenia, - represjonowano autorów dzieł nieprawomyśl-nych, - wprowadzono cenzurę na utwory przeznaczone do druku (rękopis Wacława Potockiego czekał około 230 lat na druk), spowodowało to znaczne zawężenie grona czytelników, - nie rozpowszechniano dzieł, które zazwyczaj tworzone były w celu zabawienia, zadziwienia dworzan (dzieła Jana Andrzeja Morsztyna) oraz poszukujące uzasadnienia faktu istnienia czło-wieka na świecie (Daniela Naborowskiego), Całą epokę baroku wraz z literaturą określano jako upadek obyczajów i kryzys kultury. Dała ona po-czątek przeświadczeniu o szczególnej misji, ludzi wykształconych, którzy w odpowiedzi na ten okres odegrali szczególną rolę w przezwyciężeniu inte-lektualnego i moralnego kryzysu, w jakim znalazła się Europa – tworząc nową epokę.