Zasada winy i kary w twórczości Mickiewicza

"Dziady" części II i IV (wileńsko kowieńskie) Obserwujemy łączność świata żywych i umarłych poprzez uniwersalne prawdy; zasady winy i kary: "Dziady " część II to pogański obrządek wywoływania duchów: -duszyczki Józia i Rózi do spokoju brakuje im ziarnka goryczy, ponieważ w swoim życiu nie zaznały smutku, a zdaniem romantycznego poety pełnię człowieczeństwa osiąga się poprzez cierpienie, -zjawa młodej dziewczyny Zosi nie może zaznać spokoju, gdyż nigdy nie poznała prawdziwego życia, tylko "bujała w obłokach ". Trzeba zrozumieć cudze uczucia i samemu umieć kochać, - duch złego pana skazany jest na wieczne męki z powodu swego okrucieństwa. Zło zostaje ukarane. "Dziady" część IV to monolog liryczny głównego bohatera - ducha Gustawa. Przybywa on w noc 'dziadów' do domu swego dawnego nauczyciela, unickiego księdza. Opowiada on swoje losy dzieląc je na 3 części: - godzina miłości: pierwsze spotkanie z ukochaną, dni szczęśliwej miłości, jego romantyczna osobowość rozwinięta była na podstawie lektur ("Cierpienia młodego Wertera" Goethego, "Nowa Heloiza" Rouseau), - godzina rozpaczy: rozpamiętuje swe przeżycia; dostał obłędu obserwując ślub ukochanej z innym i popełnił samobójstwo, - godzina przestrogi: nie da się osiągnąć w życiu pełni szczęścia Kto za życia choć raz był w niebie ten po śmierci nie trafi ni razu Ballady: "Świteź" - jezioro na Litwie otoczone legendą nabiera nocą niesamowitości, aby zbadać tajemnicę pobłogosławieni przez księdza ludzie wypływają łodziami na jezioro, wyławiają kobietę, która opowiada im historię jeziora, mówi o zakazie wypływania na nie (tym razem pozwoliło na to błogosławieństwo). Jezioro to było kiedyś miastem, a kwiaty w nim ludźmi. Przemienił ich Bóg, gdy oddali swe dusze mu w opiekę podczas zdobywania miasta przez wroga (należy szanować stare zasady, nie wolno bezcześcić ofiar przeszłości). "Świtezianka" - historia miłości dziewczyny i strzelca. On podczas jednego z tajemniczych, codziennych spotkań przysięga jej wierność, chwilę później spotyka nimfę, która go kusi. Zdradza swą ukochaną, ale okazuje się, że była to próba wierności. Pochłonęły go fale (trzeba dotrzymywać obietnic). "Lilije" - mąż wracający z wojny zostaje przez żonę zamordowany. Po pewnym czasie przybywają bracia zmarłego. Obaj starają się o względy wdowy, która nie wybiera żadnego zdając się na los. Ma wybrać jeden z dwu ofiarowanych jej wianków. Bracia nie wiedząc o tym rwą na wianki lilie z grobu zamordowanego brata, jednak ten dopomina się o swoją własność. Kaplica, w której zebrali się wiarołomna żona i bracia, którzy zbezcześcili grób zmarłego i jego pamięć zapada się pod ziemię (Kara następuje nie tylko za morderstwo, ale także za kłamstwo, wiarołomstwo, pożądanie, brak szacunku dla zmarłego). Grzechy i przestępstwa są zawsze wynikiem innych przewinień, zło zawsze rodzi zło, nigdy nie przyniesie szczęścia, zawsze doprowadzi do tragedii.