Wzór "szlachcica poczciwego"



. Scharakteryzuj wzór "szlachcica poczciwego" nakreślony przez M. Reja. Mikołaj Rej słusznie został nazwany "ojcem literatury polskiej". Jego dzieła są oryginalne, bo odbija się w nich życie narodu, zaś utwory adresowane są do przedstawicieli tego narodu. Czytała go przede wszystkim szlachta - wówczas była to warstwa dominująca w kraju i mająca decydujący wpływ na losy ojczyzny. Bolało Reja, że Polacy gardzą swym językiem i nie mają literatury narodowej. Nie zadbali o jej rozwój ludzie uczeni, którzy pokończyli uniwersytety włoskie, więc sam porwał się do tego czynu rzucając hasło: "A niechaj narodowie wżdy postronni znają, Iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają!" Pisał językiem dosadnym, obrazowym, wziętym z żywej mowy współczesnej szlachty. Łatwość pisania miał ogromną, zarówno prozą, jak i wierszem. W utworach swych występował głównie jako nauczyciel narodu polskiego. Był człowiekiem głęboko religijnym - pragnął serca swoich czytelników zwrócić ku Bogu i równocześnie - jako gorliwy zwolennik reformacji - wystąpił do walki z instytucją Kościoła. Prostym językiem opowiedział w "Postylli" o życiu Chrystusa i wyjaśnił zasady moralności chrześcijańskiej. W pismach świeckich Rej uczył czytelników, jak spełniać obowiązki względem Boga, ojczyzny i człowieka. Najobszerniejszym utworem wierszowanym Reja jest poemat dydaktyczny "Wizerunek własny*(własny - w znaczeniu: dokładny) żywota człowieka poczciwego". Wiele miejsca poświęca w nim autor Bogu, naturze i człowiekowi. Dowodzi, że człowiek ma prawo dążyć do szczęścia, lecz polega ono nie na bogactwie, a na cnocie (życiu w zgodzie z zasadami moralnymi). Z poglądu, że jedynie cnota stanowi o wartości człowieka, płynie pogląd Reja na szlachectwo. O nim stanowi nie bogactwo, herby, zasługi przodków, lecz własna cnota i jedynie osobiste zasługi. W "Wizerunku" oburza się też Rej na huczne biesiady, pijaństwo, przepych w strojach i urządzeniu domów, obojętność na losy i problemy ojczyzny. Pod koniec życia napisał Rej obszerne dzieło pt. "Zwierciadło". Składa się ono z kilku części pisanych bądź prozą, bądź wierszem, zaś najobszerniejszą i najciekawszą częścią jest "Żywot człowieka poczciwego". Wyraził w niej naukę płynącą z różnych źródeł: z własnych wcześniejszych pism oraz utworów rzymskich filozofów (Seneki, Cycerona), a także z dzieł znanego ówcześnie humanisty niemieckiego Lorichiusa. "Żywot człowieka poczciwego" składa się z trzech ksiąg. Pierwsza odnosi się do młodości szlachcica (wychowanie, nauka), druga omawia wiek średni "człowieka poczciwego", zaś trzecia księga mówi o starości. Mikołaj Rej zaleca, aby karmić dziecko potrawami prostymi i ubierać skromnie. Główny nacisk należy położyć na wychowanie dziecka zgodne z zasadami moralności. Zasady te najlepiej wszczepiać poprzez dobry przykład. Nie zaleca Rej uczenia dziecka gramatyki, logiki, arytmetyki, które nie są w życiu przydatne, a nawet szkodzą zdrowiu (zbytnie zaczytanie i zamyślenie może prowadzić do omdlenia!). Kiedy dziecko podrośnie, powinno się uczyć jazdy konnej, zabaw z włócznią lub kopią, dobrze też pogawędzić i pożartować w towarzystwie (byle nie "opiłym"). Takie to miał zdanie o nauce nasz pierwszy humanista. Nawet nie wspomniał o szkołach publicznych czy uniwersytetach! Zaleca dalej wyjazdy zagraniczne, aby "przypatrzyć się onym pięknym, poważnym a statecznym sprawom ludzkim... bawić się poczciwymi sprawami ludzkimi a naukami potrzebnymi...". Po powrocie do domu młody szlachcic powinien odbyć praktykę: albo na dworze wielkopańskim, albo - co lepiej - w wojsku. Potem powinien wracać do domu i żyć poczciwie. W drugiej księdze - omawiającej wiek średni - radzi, aby szlachcic osiadł na roli i ożenił się z kobietą równą sobie majątkiem i stanem. Jednak wiodąc szczęśliwe życie rodzinne i gospodarując na roli, nie powinien zapominać o swojej ojczyźnie. Najpiękniejszą służbą krajowi jest piastowanie godności posła ziemskiego. Trzeba być wtedy cnotliwym i bacznym, aby nie utracić szacunku braci szlacheckiej. Dalej wylicza Rej przymioty, które mają zdobić szlachcica: przestrzeganie prawdy, sprawiedliwości, rozsądku - w takim sąsiedztwie znajdują się i pozostałe cnoty. Do wad zalicza autor przede wszystkim "sprośne łakomstwo" (chciwość gorsza i w ogóle mienia) i płynące z niego zamiłowanie do wystawności i zbytku, pijaństwo (napiętnował je szczególnie), "szarą pychę" (szczycenie się swym bogactwem, patrzenie z góry na uboższych) i na koniec gniew ("popędliwość"). Trzecia księga mówi o starości szlachcica i jest najmniej ciekawa. Autor dowodzi, że starość nie jest nieszczęściem, a nawet ma swoje powaby, zaś człowiek cnotliwy nie potrzebuje lękać się śmierci. Mikołaj Rej podkreślał w swych utworach, że służba ojczyźnie jest zaszczytnym obowiązkiem szlachcica, choćby przyszło i życie dla tej sprawy poświęcić. Sam - będąc rozmiłowanym w gospodarowaniu na roli - zalecał to zajęcie innym szlachcicom i wyliczał pożytki z niego płynące. Człowiek poczciwy - zdaniem Reja - to szlachcic będący dobrym Polakiem, wzorowym gospodarzem; szanowanym dla swych przymiotów towarzyszem.

Wzór "szlachcica poczciwego"

Materiały

Przedstawiciele romantyzmu francuskiego CHARAKTERYSTYKA ROMANTYZMU FRANCUSKIEGO Rousseau Jego hasła znalazły swój wyraz w „Nowej Heloizie”. Powieść epistolarna. Temat: miłość dwojga kochanków listy pełne wyznań on starszy mężczyzna nie mogą się kochać gdyż ona jest bogatsza, dużo młodsza nieszczęśliwa miłość utwór nawiązuje do sentymentalizmu czułość Elementy ...

Humanizm - pochodzenie pojęcia i wyjaśnienie Humanizm renesansowy W średniowieczu dorobek kultury grecko-rzymskiej, jako pogańskiej, został odrzucony i zaniedbany. Z chwilą jednak, gdy chrześcijaństwo ostatecznie zwyciężyło i okrzepło, stosunek do dziedzictwa antyku ulegał stopniowej zmianie. Toteż w kulturze europejskiej, od IX wieku począwszy, można dostrzec powtarzające się fale zainte...

Wizerunek kobiet w pozytywiźmie - przykłady I. PORTRETY KOBIET W PROZIE POZYTYWISTYCZNEJ (PRZYKŁADY); Kobiety w XIX wieku postawione zostały wobec naglącej potrzeby pracy zarobkowej. Przyczyny tego tkwiły w: - konfiskacie majątków; - uwięzieniu i zesłaniu uczestników powstania; - ciężkiej sytuacji średniego i drobnego ziemiaństwa po uwłaszczeniu chłopów; - tragiczny los sierot i wd...

Motyw działalności politycznej w "Ludziach bezdomnych" MOTYW DZIAŁALNOŚCI POLITYCZNEJ W \"Ludziach bezdomnych\" Od strony działalności politycznej poznajemy brata Tomasza Judyma - Wiktora Judyma oraz \"Lesa\" Leszczykowskiego. Jeśli chodzi o Wiktora Judyma to nie wiemy jaki był charakter jego działań, wiemy jedynie, że według ówczesnych władz miał coś na sumieniu i miano go za te uczynki ścigać...

Ocena romantyków o polskim społeczeństwie Większość ocen romantyków odnosi się do powstania listopadowego, a raczej przyczyn jego upadku; tak więc oceny te z założenia muszą, przynamniej częściowo, być krytyczne; Tak jest w III cz. \"Dziadów\", gdzie chociaż widzimy dobrą polską młodzież, to jednak ci rządzący, arystokraci, pokazani są jako źli i podlizujący się najeźdźcy; \"Kordi...

Metody planowania sieciowego Metody planowania sieciowego umożliwia: 1.Ustalenie programu działania, który zawiera wykaz czynności, jakie mają być wykonywane ich wzajemne zależności oraz wrysowanie grafu czynności (grafu sieciowego); 2.Określenie terminów wykonania zarówno poszczególnych czynności jak i całego programu działania; 3.Określenie tzw. „czynności kryt...

Romantyzm - opis epoki Koniec XVIII wieku charakteryzuje się spadkiem popularności haseł oświecenia. W literaturze europejskiej pojawiają się dzieła wybitnych poetów niemieckich Goethego i Schillera oraz angielskich Wordswortha, Coleridgea i genialnego Byrona. Początki XIX wieku to już dominacja nowej generacji poetów i wartości niesionych przez treści dzieł literac...

Poglądy społeczne w "Krótkiej rozprawie..." Informacja o autorze. Urodził się w 1505 r. w Żórawnie koło Halicza (Ruś Czerwona) w rodzinie szlacheckiej. Uczęszczał do szkół we Lwowie i Krakowie, ale nie ukończył ich, gdyż nie przejawiał wtedy zainteresowania nauką. Braki w wykształceniu uzupełniał jako samouk. Pobyt w Sandomierzu na dworze Jana Tęczyńskiego skłonił Reja do pracy nad sob...