Wymiana zagraniczna do 1989

Pod koniec 1970 roku zdecydowano się na aktywizację uczestnictwa Polski w międzynarodowym podziale pracy i spożytkowanie wynikających z tego korzyści. Zdecydowano się na przywóz do Polski kapitału, licencji, patentów kosztem zadłużenia zagranicznego (patrz punkt 6.2). Miało to na celu modernizację przestarzałych technologii i procesów produkcyjnych i dźwignięcie polskiej gospodarki, co miało zapewnić jej konkurencyjność. W wyniku tych działań planowano około 1975r. uzyskać nadwyżkę w obrocie handlowym i spłacając zaciągnięte długi wejść w okres dynamicznego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego. Obroty zagraniczne, zaś w szczególności import, zaczęły gwałtownie wzrastać, pozwoliło to na pewną modernizację gospodarki, podniesienie jakości towarów i usług. Zyskała na znaczeniu idea przechodzenia do gospodarki rozwijanej autonomicznie, otwartej na świat. Pojawiła się wysoka dynamika importu, rokrocznie wynosząca od kilku do kilkunastu procent (a w rekordowym 1975r. nawet 25%). Głównymi partnerami Polski pozostawały nadal kraje tzw. I obszaru płatniczego, czyli kraje RWPG i inne kraje socjalistyczne, z którymi obroty rozliczano w tzw. rublach transferowych, posiadających sztucznie ustalony i stały kurs parytetowy w wysokości 0,987412 grama czystego złota na jednostkę. Do 1980r. obroty z tymi krajami wzrastały, zaś saldo osiągało na przemian dodatnie i ujemne wartości. Tymczasem coraz mniej korzystnie kształtowała się współpraca z II obszarem płatniczym, czyli z krajami kapitalistycznymi, z którymi rozliczano się zwykle w walutach wymienialnych, głównie dolarach amerykańskich i marce zachodnioniemieckiej. Narastające zadłużenie w obrotach z II obszarem płatniczym groziło załamaniu gospodarki w 1976r., ale wciąż jeszcze inwestowano korzystając z importu. W latach osiemdziesiątych pojawiła się rosnąca nadwyżka eksportu nad importem. W dużej mierze było to skutkiem coraz większej popularności rozliczeń wolnodewizowych w stosunkach z krajami RWPG. Ta forma rozliczeń to m.in. efekt strukturalnych niedoborów produktów i czynników wytwórczych przy nieustająco rosnącym popycie, jak również rezultat dywersyfikacji wydajności pracy i sprawne wykorzystanie zasobów naturalnych (pomiędzy poszczególnymi państwami) oraz skutek wahań koniunkturalnych. Do końca 1985r. głównym partnerem Polski w handlu rozliczanym walutami wymienialnymi była Rumunia, potem jednak jej miejsce zajął Związek Radziecki, z którym wymiana wolnodewizowa miała głównie charakter surowcowo-rolny (węgiel, siarka, mięso, używki). Z kolei w wymianie wolnodewizowej z pozostałymi członkami RWPG dominowały paliwa, surowce i materiały (eksport) oraz towary konsumpcyjne pochodzenia przemysłowego i rolno-spożywczego (import). Bilans handlu wolnodewizowego Polski w latach osiemdziesiątych kształtował się dodatnio, z mniej więcej 10% przewagą eksportu, przy czym handel z największymi partnerami (Związkiem Radzieckim i Rumunią) miał stale saldo dodatnie, gdy saldo obrotów z pozostałymi krajami oscylowało od wartości dodatnich po ujemne. Dopiero pod koniec lat osiemdziesiątych głównymi partnerami gospodarczymi Polski stały się rozwinięte kraje kapitalistyczne, zwłaszcza te należące do Wspólnoty Europejskiej.