Wydarzenia historyczne i literatura w starożytnej Grecji

1. GRECJA WYDARZENIA HISTORYCZNE LITERATURA I SZTUKA 1. epoka minojska 0k. 1450 r. p.n.e. następuje koniec panowania Krety na morzu, gdyż najechali ich Grecy z lądu. Najważniejszym ośrodkiem kultury tej epoki było Knossos, ale ok.1380 r. p.n.e. pałac w Knossos ulega zniszczeniu. Brak zabytków z tego okresu. Kultura minojska - pierwsza wysoka cywilizacja egejska; z tego okresu pochodzą pałace na Krecie, w Knossos; Znajomość pisma - tzw. Pismo linearne A i B Literatura ustna - ieśni bohaterskie, folklor 2. epoka mykeńska 1700 - 1200 r. p.n.e. Głównym ośrodkiem kultury były Mykeny (zabytki pisane). Systemem sprawowania władzy były pałace. Budowano pałace obronne m.in. w Mykenach i Tebach Literatura ustna - pieśni bohaterskie, folklor 3. wieki ciemne 1200 - 800 r. p.n.e. Okres nazywa się tak ze wzglęgu na stosunki polityczne i kulturowe. Ograniczyły się stosunki Grecji ze światem zewnętrznym. Ok. 1200 r. p.n.e. miał miejsce najazd Dorów, podbili oni część wysp, przed ich najazdem uchroniły się Ateny. Ok. 1184 r. p.n.e. - zburzenie Troi. W tym okresie następuje przejście do systemu rodowego, powstaje miasto-państwo. Grecy kolonizują zachodnie wybrzeże Azji Mniejszej (powstaje tam Jonia ok. 1000 r. p.n.e.) IX w. p.n.e. - za pośrednictwem Fenicjan Grecy przyjmują alfabet (dzisiejszy). 4. epoka archaiczna 800 - 500 r. p.n.e. 754 r. p.n.e. - tradycyjna data założenia Rzymu W tym czasie miała miejsce wielka kolonizacja Greków na płn.-wsch. Kolonizują płw. Italski, zakładają Masalię (dzisiejsza Marsylia), sięgają do Hiszpanii; wielka kolonizacja jest efektem silnej konkurencji, walki o władzę, ziemię; w tej epoce rośnie w siłę Sparta; W Atenach dochodzi do przejęcia władzy przez tyranię, która utrzymuje się prze 50 lat; Centrum kulturalnym jest Jonia (oświecenie jońsjie) Sztuka wykształciła się szczególnie w trzech dziedzinach: malarstwa wazowego, rzeźby i architekturze; Wyodrębniły się różne style architektoniczne: dorycki, joński i koryncki Najpełniej architektura wyrażona jest w świątyniach W literaturze rozwija się liryka i epika VIII w. - są to poematy Homera i Hezjoda; Homer był postacią kontrowersyjną uczeni nie wiedzą czy tak naprawdę istniał; Hezjod był chłopem; razem stworzyli podstawy greckiej mitologii i greckiej wiary (Homer- nadał bogom kompetencje, a Hezjod to wszystko uporządkował); 776 - pierwsze igrzyska olimpijskie; 621 - pojawiają się prawa Drakona; 594 - reformy Solona Poeci cykliczni - eksploatowali wątki Homera; Powstaje liryka (ok. 100 lat po Homerze); twórcy: - Kallinos - elegia; - Alkman - liryka chóralna - Archiloch - poezja jambiczna VII/VI - Safona i Alkajos - liryka lesbijska VI - Ezop - bajka Tworzą oprócz tego: - Symonides z Keos (autor pieśni chóralnych, twórca epigramatów) - Tyrtajos (poezja wzywająca do walki) - Anakreont z Teos (piewca miłości i biesiad; od jego imienia powstał gatunek - anaktreontyk) 5. epoka klasyczna V - IV Trwają wojny perskie, które mają swój finał w bitwie w 490 r. p.n.e. 480 - II wyprawa Persów na Grecję (bitwy pod Termopilami i pod Salaminą); Grecy wygrali tę bitwę morską, ale zostali pokonani na lądzie; 477 - Grecy rozprawiają się z Persami; Po wojnach wzrosło znaczenie Aten i musiało dojść do konfrontacji ze Spartą - drugą potęgą; 431 - 404 - wojna peloponeska (między Atenami, a Spartą); po wojnie oba państwa są osłabione, lecz zwyciężyła Sparta; 404 - Spartanie zdobywają Ateny (jednak Ateńczycy szybko zrzucają władzę Spartan); W tym czasie rośnie w potęgę Macedonia; 338 - bitwa pod Cheroneą - koniec niepodległości Grecji; Macedonia zaczyna rządzić; Akropol w Atenach jest najdoskonalszym przykładem klasycznej architektury greckiej; oprócz tej budowli ocalały inne okręgi w Delfach, Olimpii i Epidauros; V w. p.n.e. - rozwija się grecka rzeźba; jest to przede wszystkim twórczość Fidiasza; jego styl cechowała monumentalność kształtu i powaga wyrazu Rodzi się komedia i tragedia: - komedia (komos - pochód) - Arystofanes z Aten; - tragedia - Ajschylos, Sofokles (bardzo się podobał), Eurypides (nie był raczej popularny); Wraz z pojawieniem się dramatu zaczęły powstawać teatry antyczne Komedia dzieliła się na: - staroattycką - Arystofanes; - śrenioattycką; - nową; Herodod - ojciec historii - pojawiło się I dzieło historyczne; było mało krytyczne i fantazyjne; nastąpił rozwój prozy greckiej Tukidydes - pisał już rzetelną historię, opisał wojnę peloponeską; Ksenofont (uczeń Sokratesa) - pisywał o Sokratesie; zwolennik władzy arystokracji; Platon - założył Akademię Platońską Arystokles (uczeń Platona) - założył własną szkołę - Lykejon (dzisiejsze liceum); 6. epoka hellenistyczna 300 - 30 r. p.n.e. (aleksandryjska) Aleksander Macedoński podbija ogromne obszary, zdobył Egipt, sięgnął aż po Indie; po jego śmierci nie wiadomo było co zrobić z tymi terenami, komu je przyznać; 301 - bitwa pod Ipsos - rozpada się imperium Aleksandra; tereny rozdzielono między dynastie: Ptolomeuszów, Seleucydów, Antygondów;- zaczyna się inwazja Rzymu na te tereny; Rzym stopniowo zagarnia Królestwo Pergamonu, Syrię; 31 - bitwa pod Akcjum- pod władze rzymskie dostaje się Egipt; Ośrodkiem kultury tej epoki było muzeum zbudowane przez Ptolomeusza w III w. W architekturze na pierwszy plan wysunęło się budownictwo użytkowe, rozwinęła się urbanistyka; istniało wiele ośrodków artystycznych Nastąpił rozwój wielu dziedzin naukowych: Archimedes - fizyk; Filon - powstaje turbina wodna; Polibiusz - najwybitniejszy historyk epoki hellenistycznej;