Wizerunek kobiety w malarstwie i poezji baroku

Wizerunek kobiety w okresie baroku jest jednolity, chociaż czasem można zauważyć w nim odchylenia od reguły. Zarówno malarze jak i poeci przedstawiają kobietę jako postać , która dostarcza rozrywki mężczyznom jest pozbawiona cnót duchowych, które dominowały w okresie renesansu. Barok jest epoką kontrastów , dlatego na obrazach malarzy XVI i XVII-wiecznych bardzo wyraźnie widać różnice pomiędzy barwami ciała a tłem otoczenia, na których się ono znajduje. Poza tym różnice są również dostrzegane w samej tematyce obrazów. Mimo iż przeważają obrazy, na których kobiety eksponują swoje prawie nagie ciała , można także spotkać zupełnie odmienny wizerunek kobiety. Fabrizio Santafede na obrazie zatytułowanym „The Betrothal of St.Catherine” przedstawia dwie kobiety oraz starszego mężczyznę i dziecko. Jedna z postaci kobiecych jest ukazana zupełnie inaczej niż Kleopatra na obrazie autorstwa Massimo Stanzione . Jej ubranie jest proste a cera ciemna, jej włosy są koloru kasztanowego, sylwetką ani postawą w niczym nie przypomina Kleopatry. Osobą utrwaloną na płótnie jest św. Katarzyna, czyli postać kobiety , która nie był powszechnie znana i dominująca. Wizerunek władczyni starożytnej pędzla Stanzione przedstawia ówczeczny kanon kobiecego piękna. Według niego powinna być bardzo skąpo ubrana lub okryta niewielkim kawałkiem tkaniny. Tło, na którym się znajdowała powinno być ciemne w ten sposób znakomicie kontrastuje z jej jasną, prawie bladą skórą , na której doskonale widać bardzo czerwone usta oraz ciemne włosy zlewające się z tłem. Dla podkreślenia zmysłowości Kleopatra trzyma w dłoni żmiję wpijającą się w jej nagą pierś, przyglądając się uważniej można dostrzec łapę zwierzęcą znajdującą się pod łożem, na którym siedzi kobieta, te elementy mają podkreślić jej zwierzęcość. Kobieta baroku jest puszysta, dlatego także Kleopatra jest ukazana w taki sposób, aby zachwycić widza swoją pulchnością. Pokazywanie swego ciała nie było niczym gorszącym ani nieprzyzwoitym . Znakomicie ukazuje to obraz Guido Cagnacci „Susanna and the Elders”, na którym naga kobieta siedzi na stole w towarzystwie dwóch mężczyzn zachwycających się jej pięknym, nagim ciałem. Jak już wcześniej wspomniałam, jedną z cech barokowej kobiety była zwierzęcość , która jest znakomicie podkreślona na obrazie Luca Giordano „The Battle of the Lapiths and Centaurs”. Wśród wielu mężczyzn walczących z centaurami można dostrzec kobiety , które równie brutalnie starają się zwalczyć pół mężczyzn-półkonie. Oczywiście malarz korzystając z tak sprzyjającej sytuacji na obrazie, może w bardziej zmysłowy sposób przedstawić piękno kobiecego ciała. Wizerunek kobiety zarówno w malarstwie jak i w poezji przedstawiany jest prawie tak samo. Kobiety kochają zabawy , są niestałe w uczuciach, ich całym życiem były przyjęcia i całonocne uczty w towarzystwie mężczyzn, których według Wacława Potockiego jest o wiele mniej niż kobiet . Na to trudne pytanie stara się odpowiedzieć w króciutkim utworze p.t. „Czemu więcej białej, niż męskiej płci”. Zastanawia się nad sensem takiej zależności . „Bo złego, niż dobrego więcej”. Jest to cytat z ostatniego wersu tego utworu wyjaśniający tę nierównomierność. Poza tym kobieta uważana jest za osobę negatywną, postrzeganą się ją jako bezduszną lalkę , nie posiadającą serca ani uczuć. Wada ta stała się tematem wiersza Wacława Potockiego pod tytułem „Żałoba po mężu , ale z uwagą”. W tym utworze opisana jest nieczułość i nieugiętość kobiety , której zmarł mąż. Przykładem takego jest poniższy fragment: „a łza jej z oka nie wyciecze. Aż skoro ksiądz do grobu kropi zimne kości- <>.” Nie tylko Wacław Potocki dostrzega ich nieczułość, ale także Jan Andrzej Morsztyn w utworze „Ikona”. Nieczułość kobiety porównywana jest do starego dębu czy skały. Sam poeta ujął to tak: „Twardszaś ty, panno, ktorej łzy me nie złamały, Nad żelazo, dyjament, stary dąb i skały.” Niewątpliwie najczęściej opisywana jest uroda kobiety i jej wygląd zewnętrzny, bardzo często porównywana jest do rożnego rodzaju przedmiotów np. w wierszu p.t. „Do Zosie” Jan Andrzej Morsztyn pisze: „Twarz anielska, głos serafinowy, Usta z koralu i ząb perłowy, I czarne oczy serca imają, Warkocz złoty Wiąże; ale cnoty Twardsze węzły mają.” Tak samo jak kobiety na obrazach tak i w poezji przedstawiane są jako pulchne osoby o skórze jak mleko i ustach koloru korali. Kobiety te także sieją zniszczenie, są samolubne , myślą tylko o sobie i swoich uczuciach. Za taką kobietę uważana jest Helena w utworze Szymona Zimorowica p.t. „Pieśni i tańce”. Poeta mówi o niej tak: „Nie ogień[...] Ale Helena przyjemnością swoją Wszystkie Trojany spaliła i z Troją.” Z tego fragmentu bardzo jasno wynika, że płeć piękna dąży do uzyskania własnego szczęścia i przyjemności , nie zważając przy tym na dobro i życie innych. W utworze nieznanego autora p.t. „Raki o pannie” opisuje w bardzo podstępny sposób naturę kobiety . Czytając wiersz od strony lewej do prawej, możemy dostrzec szereg pozytywnych cech, natomiast jeśli czytamy od strony prawej do lewejmożemy zauważyć, że autor w ten sposób ukrył drugą stronę osobowości kobiety. Na podstawie tego wiersza możemy wywnioskować , że kobiety nie są szczere, starają się ukryć swoją gorszą stronę pod maską cnotliwej panny. Bardzo dobrym przykładem obiektywnego spojrzenia na kanon piękna okresu baroku jest wiersz współczesnej poetki Wisławy Szymborskiej p.t. „Kobiety Rubensa” , który przedstawia wizerunek kobiety w sposób żartobliwy na zasadzie porównanie go z wizerunkiem kobiety w średniowieczu i XX wieku. Podsumowując powyższą wypowiedź, uważam , że w miarę możliwości wizerunek kobiety barokowej w malarstwie i poezji jest jednolity. Oczywiście zawsze będą jakieś wyjątki. Nie wszystkie kobiety są pełne cnót i bogate duchowo, większość z nich jest niestała w uczuciach. Postrzegana jest jako przedmiot , który można zmienić kiedy się zestarzeje i zepsuje.