Uwarunkowania i uzasadnienia etyki biznesu

UWARUNKOWANIA I UZASADNIENIA ETYKI BIZNESU. Jakie są podstawy, na których wznosi się konstrukcja tej etyki? Jakie racje ją uzasadniają i wspie¬rają? Można je ująć w dwie grupy. Pierwszą stanowią uzasadnienia - racje ogólnoetyczne, aksjologiczne - humanistyczne. Etyka biznesu obejmuje powszechnie uznawane wartości i zasady moralne, wspiera się na nich. Odwołuje się do sumienia - do godności i honoru, poczucia własnej wartości i satysfakcji moralnej. Także do dobra innych ludzi i całego spo-łeczeństwa-do zasad życzliwości, szacunku dla człowieka, solidarności i sprawie¬dliwości. Przeciwstawiają się one instrumentalnemu traktowaniu człowieka - pra¬cownika, klienta - jako jedynie środka do osiągnięcia własnego celu, sukcesu, zy¬sku. Często przywoływany tu jest imperatyw głoszony przez Kanta. Ta grupa uzasadnień etyki biznesu może być wspierana także przez argumenty teologiczne, religijne. Powołują się na nie m.in. organizacje i stowarzyszenia o cha-rakterze wyznaniowym, ustalające "progi moralne" dla świata biznesu. Racje moralne mogą być różnie pojmowane. Można je przyjmować np. ze stano¬wiska deontologicznego - uznania obowiązku, ustalanego przez określony autorytet: Boga, grupę, charyzmatyczną jednostkę. Można je przyjmować ze stanowiska eudajmonistycznego, przyjmującego, że działanie jest moralne, jeśli prowadzi do szczęścia indywidualnego oraz grupowego. Ze stanowiska personalistycznego, or-ganizującego moralność wokół osoby, rozwoju osobowości, wolności, praw jednostki. Druga grupa uzasadnień etyki biznesu ma charakter bezpośrednio pragmatycz¬ny, utylitarny. Odwołują się one zarówno do interesu własnego, do korzyści, jakie przynosi np. uczciwość w działalności gospodarczej, a także do interesu społeczne¬go, do potrzeb rozwoju kraju, jako także czynnika powodzenia w biznesie. Warun¬kiem wszak pozyskania niezbędnego zaufania partnerów oraz klientów jest elemen¬tarna przyzwoitość, solidność i rzetelność. Współcześnie coraz bardziej utwierdza się przekonanie - znane i w wiekach poprzednich - że wartości te są konieczne dla osiągnięcia celów biznesu. Stosowanie się do wymogów moralnych jest z tego punk¬tu widzenia niezbędne dla dotrzymania w życiu gospodarczego kroku potrzebom i warunkom współczesnej cywilizacji. Do przyczyn wzrostu zainteresowań etyką biznesu - czy szerzej etyką życia go-spodarczego-oraz do jej pragmatycznych uzasadnień zalicza się m.in. globalizację rynku produktów i usług-poszerzanie się rynku międzynarodowego. W naszym kraju problem etyki biznesu nabiera na znaczeniu ze względu na dokonu¬jący się proces transformacji ustrojowej -prywatyzację i reprywatyzację, odtwarzanie sektora prywatnego, dynamiczny wzrost liczby jego podmiotów, grup biznesu, wielkich i małych organizacji gospodarczych, rozwiniętej gospodarki rynkowej itp. Powraca tu kwestia niezbędnej i możliwej zgodności parametrów ekonomii, po¬żytku, rozumnego interesu własnego - oraz motywacji moralnej, stosowania się do zasad moralności. Reguły etyki biznesu wiążą się w sposób naturalny z wspomnianymi już regułami prakseologii-skutecznego działania, wszakże w godziwym celu (l'. Kotarbiński). W literaturze mówi się o syndromie trzech grup wartości występujących w biznesie, oznaczanym określeniem "potrójnego E". Sąto wartości i reguły efektywności, ekono-miczności oraz etyczności. Muszą one występować w jedności. Nieliczenie się w biz¬nesie z regulacjami moralnymi może przynieść korzyści tylko doraźne, w krótkiej per¬spektywie. (Zgodnie np. z ogólniejszym porzekadłem, iż "kłamstwo ma krótkie nogi”). Cyceron twierdził: "Nigdy nie, jest coś pożyteczne, co równocześnie nie jest mo¬ralnie dobre. I nie dlatego, jest coś moralnie dobre, że jest pożyteczne lecz dla tego jest pożyteczne, że jest moralnie dobre”. Etyka biznesu ma solidne podstawy zarówno w rozwoju i potrzebach samego biznesu, w jego pożądanej kondycji - jak i powszechnej wrażliwości moralnej, zasilanej przez refleksję humanistyczną. Nie może się ona rozwijać w oderwaniu od swego podłoża: etyki ogólnej oraz etyki szczegółowej (życia gospodarczego). Stanowi, jak etyki zawodowe, jej kon¬kretyzację - jedną z konkretyzacji; uszczegółowienie.