Uprzedzenia - z definicji psychologicznej

Uprzedzenia są zjawiskiem szeroko rozpowszechnionym, obecnym we wszystkich społeczeństwach świata. psychologowie społeczni definiują uprzedzenia jako Biocjonalny komponent postaw, a mówiąc dokładnie, ja-0 negatywną albo wrogą postawę wobec ludzi wyodrębnionych wyłącznie na podstawie grupowej przynależności. Stereotypy, poznawcze komponenty postawy, są ?"wzorowane jako generalizacje dotyczące grupy, gdzie zasadniczo wszystkim jej członkom przypisuje się te same cechy, niezależnie od rzeczywistego ich zróżnicowania. Dyskryminacja, komponent behawioralny, jest określona jako nieuzasadnione, negatywne czy krzywdzące działa¬nie skierowane przeciwko członkom danej grupy, na pod¬stawie ich grupowej przynależności. Jako głęboko zakorzeniona i silna postawa uprzedze¬nie ma wiele przyczyn. Omówiliśmy cztery elementy żyda społecznego, które przyczyniają się do ich powstania: sposób, w jaki myślimy, sposób, w jaki przypisujemy zna¬czenie czy dokonujemy atrybucji, sposób, w jaki rozmie¬szczamy zasoby, oraz sposób, w jaki dostosowujemy się do reguł społecznych. Procesy poznawania społecznego są ważnymi ele¬mentami w tworzeniu i podtrzymywaniu stereotypów i uprzedzeń. Kategoryzowanie w odniesieniu do grup lu¬dzi prowadzi do tworzenia kategorii grup własnych i grup obcych. Tendencyjność wobec grupy własnej oznacza, że “naszych" potraktujemy bardziej pozytywnie niż “innych", tak jak to pokazano w badaniach nad mi¬nimalnymi grupami. Spostrzeganie jednorodności grupy obcej jest inną konsekwencją kategoryzacji: członkowie grupy własnej spostrzegają tych z grupy obcej jako bar¬dziej podobnych do siebie niż w rzeczywistości. Stereo¬typy są powszechne w danej kulturze; nawet jeśli w nie wierzysz, to mogą one wpływać na przetwarzanie informacji o członkach grupy obcej. Na przykład ostatnie badania dowodzą, że stereotypy są uruchamiane auto¬matycznie; muszą więc zostać zlekceważone albo stłu¬mione przez kontrolowane i świadome przetwarzanie in¬formacji. Korelacja pozorna jest innym rodzajem stereo¬typowego myślenia wpływającym na procesy; jesteśmy skłonni spostrzegać współzależności tam, gdzie ich nie ma, szczególnie jeśli zdarzenia te bądź ludzie wyróżniają się w jakiś sposób. Badania nad poznawaniem społecz¬nym wskazują, że stereotypy można korygować; proces taki opisuje model buchalteryjny oraz model tworzenia stereotypów niższego rzędu (natomiast nie pokazuje ta¬kich dróg model przekształcania). Podstawowy błąd atrybucji odnosi się do uprzedzeń — mamy tendencje do przeceniania roli czynników dys¬pozycyjnych, gdy nadajemy znaczenie czyje muś zachowaniu. Stereotypy mogą funkcjonować jako krańcowy błąd atrybucji — tworzenie negatywnych atrybucji z dys¬pozycji o całości grupy obcej. Kiedy jej członkowie za¬chowują się niestereotypowo, to mamy tendencje do do¬konywania atrybucji z sytuacji podtrzymującej nasze ste¬reotypy. Co więcej, nasza wiara w sprawiedliwy świat skłania do poniżania ofiar oraz członków grupy obcej: spostrzegamy ich jako sprawców swojego losu, a także wypadków, które im się przydarzyły. Jest to powszechnie znane jako obwinianie ofiary. Wreszcie, samo spełniające się proroctwa są atrybucyjnymi procesa¬mi, dzięki którym znajdujemy potwierdzenie i dowód prawdy naszych stereotypów, ponieważ traktując człon¬ków grupy obcej w określony sposób, mimo woli wywo¬łujemy u nich stereotypowe zachowanie. Teoria rzeczywistego konfliktu stwierdza, że uprze¬dzenie jest niewątpliwie produktem ubocznym rzeczywi¬stego konfliktu między grupami, wywołanego ograniczo¬nymi zasobami — obejmuje to zarówno ekonomię, jak i władzę czy status. Rywalizacja o zasoby prowadzi do poniżania i dyskryminowania rywalizującej grupy obcej. Poszukiwanie kozła ofiarnego jest procesem, za pomocą którego sfrustrowani i poirytowani ludzie są skłonni przemieszczać agresję z prawdziwego źródła na wygod¬ny obiekt — grupę obcą, która jest nie lubiana, wyróżnia się i jest względnie słaba. W myśl teorii społecznego uczenia się, właściwych norm naszej kultury uczymy się — w tym również ste¬reotypów i postaw tendencyjnych — od dorosłych, ró¬wieśników czy poprzez środki masowego przekazu. Zinstytucjonalizowany rasizm i seksizm są norma¬mi działającymi w obrębie danej struktury społecznej. Konformizm wobec norm albo pragnienie bycia zaak¬ceptowanym i “pasowania" prowadzi do postępowania zgodnego ze stereotypowymi przekonaniami i do ich nie-kwestionowania. Współczesny rasizm jest przykładem przesunięcia w regułach normatywnych w odniesieniu do uprzedzeń: obecnie wielu ludzi ujawnia swe uprze¬dzenia w sposób subtelny, pośredni; nauczyli się ukrywać uprzedzenia w sytuacjach, gdy prowadziłoby to do uz¬nania ich za rasistów. Uwzględniając bardziej skrywaną naturę uprzedzeń, do badań nad rzeczywistymi postawami ludzi wobec grupy obcej stosuje się takie urządze¬nia, jak wariostat. . W jaki sposób można zmniejszać uprzedzenia? Najważniejszą ważniejszą drogą jest doprowadzenie do kontaktu — zebrania razem członków grupy własnej i grupy obcej. : Jednakże doprowadzenie wyłącznie do kontaktu jak | wówczas, gdy szkoły publiczne zostały po raz pierwszy zdesegregowane, nie jest wystarczające, a nawet może i rozjątrzyć istniejące negatywne postawy. Taki kontakt 1 musi spełniać następujące warunki: wzajemną zależność; j wspólny cel; jednakowy status; nieformalny, międzyo-sobowy kontakt; wielość kontaktów; normy społeczne , uznające równość. Klasa mieszana to sposób nauczania, w ramach którego dzieci muszą polegać na sobie nawzajem i razem pracować podczas uczenia się i dążenia do wspólnych celów. Pozwala na redukowanie stereo typizacji i uprzedzeń istniejących między dziećmi o różnym po¬chodzeniu etnicznym.